Wiele problemów prawnych, które związane są z tworzeniem i dystrybucją programów komputerowych, powstaje na gruncie prawa autorskiego. Tak jak każde dzieło, program komputerowy może być utworem w myśl prawa autorskiego. Problem powstaje wtedy, gdy próbujemy zdefiniować, czym właściwie jest program komputerowy. Czy będzie to jedynie warstwa programistyczna? Czy może interfejs użytkownika także wchodzi w grę?
Problem programów komputerowych pojawia i będzie pojawiać się coraz częściej. Programy komputerowe występują już w prawie każdym urządzeniu, czy będzie to pralka, telewizor, tablet, komórka, czy też komputer. Dlatego, gdy będę pisał o programie komputerowym – te same zasady znajdą zastosowanie także do aplikacji mobilnych itp.
Na potrzeby tego artykułu będę upraszczał definicje i znaczenia pewnych słów, np. użyję określenia „zwykły utwór” dla odróżnienia utworu np. literackiego czy fotograficznego od utworu będącego programem komputerowym, który został odrębnie uregulowany w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych – lub użyję określenia „oprogramowanie” dla wszystkich elementów programu komputerowego lub aplikacji mobilnej łącznie w potocznym tego słowa znaczeniu.
Podsumowanie na startNie chcesz czytać całego artykułu? Zapoznaj się z naszym podsumowaniem poniżej:
|
Czym jest program komputerowy
Od strony technicznej, nie będę się mylił, jeżeli uznam, że programem komputerowym będzie wyrażony w postaci słownej ciąg instrukcji/komend, sekwencji znaków przeznaczony dla komputera, komórki itd., które będą prowadzić do modyfikacji jej stanu, czyli np. wywoływać jakąś akcję.
Programy komputerowe nie zostały zdefiniowane przez ustawodawcę. Jak każde dzieło, można przyjąć, że program komputerowy jest utworem. Oczywiście, stwierdzenie to zależy od tego, czy program komputerowy będzie zgodny z definicją utworu, która znajduje się w art. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Prawo autorskie).
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). – art. 1 Prawa autorskiego
Programy komputerowe zostały odrębnie uregulowane od innych utworów. Zgodnie z tym, co stwierdził ustawodawca w art. 74 Prawa autorskiego, programy komputerowe podlegają ochronie, jak utwory literackie. Oczywiście, w dalszym ciągu o ile są utworami w myśl powyżej zacytowanego przepisu. Pamiętaj proszę, że nie każdy program komputerowy (lub jakiekolwiek inne dzieło) będzie utworem – nawet wtedy, gdy w umowie dodasz postanowienie uznające za utwór to określonego dzieło.
Nie ulega wątpliwości, że oprogramowanie komputerowe (w tym także aplikacja mobilna) może być przedmiotem prawa własności intelektualnej – szczególnie ze względu na elementy z jakich się składa – a składa się z wielu i nie można ich wykluczyć biorąc pod uwagę całość oprogramowania.
Rozstrzygnięcie kwalifikacji prawnej oprogramowania ma istotne znaczenie dla określenia, kto ma prawa autorskie do całości oprogramowania, jak i jego poszczególnych elementów.
Skoro elementy programu komputerowego mogą być twórcze, każdemu z twórców tych elementów mogą przysługiwać prawa autorskie.
Prawo autorskie – program komputerowy a interfejs użytkownika
Oprogramowanie komputerowe w powszechnym rozumieniu tworzą nie tylko kod źródłowy, ale i oprawa graficzna programu lub aplikacji. W związku z tym, dla łatwiejszego zrozumienia, podzielmy oprogramowanie komputerowe właśnie na te dwa elementy składowe:
- warstwa programistyczna (kod źródłowy, instrukcje – jako forma wyrażenia),
- warstwa graficzna (interfejs użytkownika, czyli GUI).
Co ciekawe, interfejs graficzny oprogramowania, czyli warstwa graficzna z którą większość użytkowników identyfikuje dane oprogramowanie (lub aplikację mobilną itd.), nie jest programem komputerowym w myśl Prawa autorskiego. Warstwa graficzna stanowi odrębny element od programu komputerowego i podlega ochronie na odrębnych zasadach – czyli wg ogólnych przepisów dotyczących utworu zgodnie z Prawem autorskim.
Powyższe potwierdza również Trybunał Sprawiedliwości UE (wyrok z 22 grudnia 2010 r., w sprawie C-393/09), który w orzeczeniu stwierdził, że „graficzny interfejs użytkownika nie stanowi formy wyrażenia programu komputerowego (…). Niemniej jednak, jeśli taki interfejs stanowi wyraz własnej twórczości intelektualnej swego autora, może on korzystać z przewidzianej w prawie autorskim ochrony jako utwór (…)”.
Programem komputerowym w myśl Prawa autorskiego będzie jedynie warstwa programistyczna – a dokładniej jego forma wyrażenia w postaci kodu źródłowego lub wynikowego. W niektórych przypadkach także schemat blokowy, dokumentacja projektowa lub inny brief programu komputerowego – o ile możliwe jest na ich podstawie napisanie programu w przyszłości. Ma to istotne znaczenie dla konstruowania umów prawnoautorskich między programistami/softwarehouse’ami a ich klientami.
Umowa na stworzenie programu komputerowego
Skoro wyjaśniliśmy sobie, czym są programy komputerowe, czym jest interfejs użytkownika – i jak powinniśmy to wszystko kwalifikować, czas przejść do praktyki.
Jeżeli chodzi o umowy, możesz zawrzeć każdą umowę, którą zawarłbyś w przypadku zwykłych utworów. To, że mówimy teraz o utworze innego rodzaju, uregulowanym odrębnie od innych utworów nie stanowi wcale przeszkody w zawarciu umowy jak dla zwykłego utworu.
W przypadku programu komputerowego możesz zarówno przenieść autorskie prawa majątkowe do niego, jak i udzielić licencji. Pamiętaj tylko, by autorskie prawa majątkowe przenosić zawsze umową w formie pisemnej.
Przeczytaj też:
1. Umowa o dzieło z przeniesieniem majątkowych praw autorskich
2. Jak napisać umowę o wykonanie strony internetowej?
Problematyczna pozostaje kwestia pól eksploatacji programu komputerowego, gdyż zostały one wyszczególnione odrębnie od innych utworów – którym właśnie będzie interfejs użytkownika. Mam sposób, jak to zastosować w praktyce i pogodzić ze sobą dwa odmiennie uregulowane utwory, ale o tym napiszę Wam w innym artykule.
Potrzebujesz pomocy w napisaniu umowy lub sprawdzeniu jej? Wypełnij formularz i napisz do nas, skontaktujemy się z Tobą i porozmawiamy o rozwiązaniach dla Twojego biznesu!
Newsletter, który pomoże Ci rozwinąć 
Twoją firmę technologiczną lub software house pod kątem prawnym i biznesowym.
Dołącz do społeczności właścicieli, kadry zarządzającej i managerskiej w firmach technologicznych i software house! Otrzymuj co 2 tygodnie najważniejsze informacje.
Więcej o naszym newsletterze „Let’s talk tech” przeczytasz pod linkiem: https://letstalktech.pl/
Po zapisaniu się odbierz od nas powitalnego maila z bonusami m.in. bezpłatne nagrania webinarów i szkoleń dla startupów i branży tech!
W razie problemów, napisz do nas. Sprawdź folder spam/oferty.
Aktywując przycisk pod formularzem, akceptujesz nasz Regulamin (w zakresie dotyczącym Newslettera) oraz wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści edukacyjnych, informacji o produktach i usługach kancelarii Creativa Legal Korol Szczudło adwokaci sp.p., np. o nowych artykułach, kursach on-line, czy zniżkach. Przeczytaj, w jaki sposób przetwarzamy Twoje dane osobowe w naszej Polityce prywatności.
Ciekawostka: Strona internetowa to program komputerowy?
Jeżeli jesteś twórcą stron internetowych, szczególnie zajmujesz się back-endem, musisz wiedzieć, że kod stworzony w PHP może zostać uznany za program komputerowy w myśl Prawa autorskiego. Potwierdzenie tego znajdziemy w doktrynie, także zapamiętaj – jeżeli jesteś softwarehousem, agencją kreatywną lub osobą zatrudniającą programistę pracującego przy stronach internetowych, warto żebyś skonsultowal sprawę z prawnikiem i uregulował kwestie praw autorskich do programu komputerowego, którym może być strona internetowa.
W przypadku, gdy tego nie zrobisz, będzie trzeba interpretować zawarte w umowie postanowienia – zarówno pod kątem programu komputerowego, jak i innych elementów całego oprogramowania, jak np. wspomniany interfejs graficzny.
Podsumowując, program komputerowy stanowi odrębny od interfejsu użytkownika utwór w myśl Prawa autorskiego. Programem komputerowym będziemy nazywać jedynie warstwę programistyczną całego oprogramowania. Niezależnie od tego, możesz ze swoim kontrahentem zawrzeć jedną umowę o wykonanie programu komputerowego i przeniesienie autorskich praw majątkowych (lub licencję), w której uregulujesz zarówno kwestie programu komputerowego, jak i jego interfejsu użytkownika – pamiętaj tylko o uregulowaniu tych kwestii osobno. Jeżeli pominiesz informacje o interfejsie, umowa nie będzie kompletna i konieczna będzie jej dodatkowa interpretacja.
Porozmawiaj z ekspertem
Stoisz przed wyzwaniem? Szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu, który opisałem w tym artykule? Sprawdź, czy jestem w stanie Ci pomóc.
Napisz do mnie poprzez poniższy formularz i umów się na rozmowę.
Uzupełnij poniższy formularz, jeżeli np.:
- masz pytania z zakresu o którym pisałem w tym artykule,
- szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu,
- chcesz wiedzieć, jak wygląda współpraca z nami, terminy oraz koszty.
Pierwszy kontakt jest bezpłatny i ma on na celu ustalenie zakresu potencjalnej naszej pomocy oraz Twoich pytań i wątpliwości.
Po przesłaniu formularza skontaktujemy się z Tobą w ciągu 24h w celu ustalenia dalszych szczegółów.
Przed wysłaniem wiadomości zapoznaj się z naszą Polityką prywatności.
Pomóż nam dotrzeć do innych osób! Udostępnij ten artykuł dalej, niech więcej osób uzyska dzięki niemu potrzebną wiedzę. Dziękujemy!
