Co zrobić, gdy dojdzie do naruszenia moich praw autorskich? Takie pytanie zadają nam klienci, którzy chcą działać, a nie stać bezczynnie, gdy ktoś kradnie ich prace lub się pod nich podszywa.
Z artykułu Autorskie prawa majątkowe i osobiste – czym są? możesz dowiedzieć się czym są majątkowe i osobiste prawa autorskie. Dziś opowiem Ci o tym, co robić, gdy ktoś naruszy Twoje prawa autorskie.
Przeczytaj też:
- Prawa autorskie do programu komputerowego i interfejsu użytkownika
- Prawa autorskie i SaaS: Co warto wiedzieć?
- Jak uregulować prawa autorskie w umowie marketingowej?
Kiedy mamy do czynienia z naruszeniem praw autorskich do utworu?
O naruszeniu praw autorskich mówimy, gdy następuje nieuprawnione wykorzystanie utworu (niezależnie od sposobu wyrażenia utworu). Jedną z form tego typu działań jest bezprawne wykorzystanie cudzych utworów.
Zazwyczaj dochodzi do naruszenia, kiedy:
- utwór jest rozpowszechniany bez zgody twórcy;
- utwór jest wykorzystywany poza zakresem dozwolonego użytku, bez uzyskania odpowiedniego zezwolenia;
- zasady korzystania z utworu określone w licencji (np. na oprogramowanie) są łamane;
- utwór jest kopiowany i przedstawiany jako własny (czyli dokonywany jest plagiat);
- przywłaszczane jest autorstwo do utworu;
Pojęcie naruszenia praw autorskich obejmuje zatem wiele działań, które mogą mieć miejsce zarówno w internecie, jak i poza nim. Ważne, do naruszenia praw autorskich może dojść niezależnie od świadomości naruszenia (dlatego warto czytać nasze prawnoautorskie porady!). Bez znaczenia pozostaje także fakt czerpania korzyści lub nie – zatem np. fakt, że naruszyciel niczego nie zarobił nie ogranicza jego odpowiedzialności.
Rodzaje odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich
Odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich obejmuje:
- odpowiedzialność cywilną (odpowiedzialność na gruncie prawa cywilnego);
- odpowiedzialność karną.
Odpowiedzialność za naruszenie autorskich praw osobistych
W przypadku naruszenia autorskich praw osobistych, twórcy (uprawnionemu) przysługuje względem naruszyciela żądanie:
- zaniechania naruszeń,
- usunięcia jego skutków,
- zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego i/lub zapłaty odpowiedniej kwoty na wskazany cel społeczny.
Aby sąd przy tym mógł zasądzić od sprawcy stosowną kwotę pieniężną jako rekompensatę za doznaną krzywdę lub zobowiązać naruszyciela do wpłacenia określonej sumy na wskazany przez twórcę cel społeczny, naruszenie musi mieć charakter zawiniony (umyślny).
Odpowiedzialność za naruszenie autorskich praw majątkowych
Natomiast w przypadku naruszenia majątkowych praw autorskich, do możliwych żądań, uprawniony może od naruszyciela zażądać:
- zaniechania naruszeń,
- usunięcia jego skutków,
- naprawienia wyrządzonej szkody i/lub zapłatą określonej kwoty na wskazany cel społeczny,
- wydania uzyskanych korzyści,
- podania do publicznej wiadomości oświadczenie o odpowiedniej treści i formie.
Zaniechania naruszenia można domagać się zarówno w przypadku już dokonanego naruszenia praw autorskich, jak i w sytuacji, gdy istnieje potencjalne ryzyko takiego naruszenia.
Celem żądania usunięcia skutków naruszenia jest przywrócenie stanu sprzed naruszenia. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, a na pewno nie proste do realizacji. Dlatego też często naruszyciel zostaje zobowiązany do opublikowania stosownego oświadczenia, np. w formie przeprosin, w prasie lub na portalu internetowym.
Co istotne, naprawienia szkody majątkowej poprzez zapłatę określonej sumy pieniężnej można żądać niezależnie od wcześniej omówionych uprawnień.
Przy czym, naprawienia wyrządzonej szkody można domagać się w dwojaki sposób: na tzw. zasadach ogólnych (za szkodę rzeczywistą oraz utracone korzyści) bądź poprzez zapłatę określonej kwoty pieniężnej w wysokości dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które byłoby należne gdyby twórca zgodził się na korzystanie z utworu.
Dochodzenie zryczałtowanego odszkodowania jest łatwiejsze od strony procesowej. Nie wymaga wykazania tylu przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, co przy dochodzeniu odszkodowania na zasadach ogólnych. Odwołanie się do zasad ogólnych może być jednak uzasadnione w sytuacji, gdy wartość odszkodowania przekracza dwukrotność stawki wynagrodzenia.
Wydanie uzyskanych korzyści oznacza żądanie zwrotu rzeczywistej sumy, o jaką naruszyciel wzbogacił się na skutek popełnionego naruszenia.
Co ważne, ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych dopuszcza tzw. kumulację roszczeń, co oznacza, że można jednocześnie wystąpić z kilkoma żądaniami naraz.
Odpowiedzialność cywilna z tytułu naruszenia majątkowych praw autorskich jest niezależna od winy czy nawet wiedzy o tym, że majątkowe prawa autorskie do danego utworu przysługuje innej osobie. Wystarczy sam fakt bezprawnego skorzystania w całości lub części cudzego utworu albo jego nieuprawnionego artystycznego wykonania.
Odpowiedzialność karna za naruszenie praw autorskich
Prawo autorskie przewiduje również, niezależną od odpowiedzialności cywilnej, odpowiedzialność karną za naruszenie praw autorskich.
Zgodnie z art. 115 Prawa autorskiego:
- kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania (czyli popełnia plagiat),
- kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, ram, wideogram lub nadanie (czyli w inny sposób narusza autorskie prawa osobiste)
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Jakie osobne przestępstwo Prawo autorskie traktuje:
- rozpowszechnianie cudzego utworu bez uprawnienia lub wbrew jej warunkom (art. 116);
- utrwalanie lub zwielokrotnianie w celu rozpowszechnienia (art. 117) – np. w celu sprzedaży lub najmu;
- obrót nielegalnymi kopiami w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (art. 118);
- urządzenia do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia skutecznych technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem (art. 1181);
- utrudnianie kontroli korzystania z utworu lub odmawia udzielenia informacji (art. 119).
Surowsze sankcje karne są przewidziane w przypadku, gdy przestępstwa określone powyżej wiązało się z uzyskaniem korzyści majątkowej, a także wtedy, gdy sprawca uczynił z tego procederu źródła stałego dochodu.
O ile plagiat jest przestępstwem ściganym z urzędu, to większość z tych przestępstw ścigana jest na wniosek pokrzywdzonego.
Ochrona własności intelektualnej
W przypadku twórczości objętej ochroną prawnoautorską ważne jest, aby zadbać o:
- oznaczenie utworu własnymi danymi, np. poprzez umieszczenie informacji na grafice lub podpisanie tekstu swoim nazwiskiem;
- zawarcie umowy cywilnoprawnej z osobą zainteresowaną rozpowszechnianiem utwory czy dalszym jego wykorzystywaniem.
Potrzebujesz pomocy przy naruszeniu Twoich praw autorskich? Chcesz wysłać wezwanie do zaprzestania naruszeń do naruszyciela? Skorzystaj z 15 minutowej bezpłatnej konsultacji i porozmawiajmy o Twojej sprawy.
Podsumowanie
Szczególnie w dobie powszechnego i łatwego dostępu do treści każdy, kto korzysta z zasobów Internetu powinien zdawać sobie sprawę z możliwości nawet nieświadomego naruszenia czyichś praw do utworu. Z kolei twórca powinien mieć świadomość z szerokiego wachlarza uprawnień i możliwości ochrony swoich praw.
Warto zapamiętać, że:
- przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci,
- przepisy prawa autorskiego przewidują odpowiedzialność cywilną związaną m.in. z sankcjami pieniężnymi, a także odpowiedzialność karną związaną z wymierzeniem kary za naruszeniem cudzych praw autorskich.
Zdjęcie dodane przez SHVETS production.
