Coraz częstszym przedmiotem umów między przedsiębiorcami jest wykonanie oprogramowania komputerowego, czy aplikacji mobilnej.
W ramach tego rodzaju umów należy pamiętać o uregulowaniu kwestii przeniesienia praw autorskich, w tym dokładnego określenia pól eksploatacji.
O tym, czym jest program komputerowy i na jakiej zasadzie program komputerowy podlega ochronie prawnoautorskiej dowiesz się z artykułu: Prawa autorskie do programu komputerowego i interfejsu użytkownika
Natomiast o tym, jak napisać umowę IT znajdziesz w artykule: Co powinna zawierać dobra umowa wdrożeniowa IT?
Czym są pola eksploatacji utworu?
Pola eksploatacji to nic innego, jak sposób wykorzystania utworu chronionego prawem autorskim.
Poprzez określenie w umowie pól eksploatacji wskazujemy obszary, w których dany utwór może być eksploatowany.
Dla przykładu takim obszarem będzie drukowanie, sprzedawanie wydrukowanych egzemplarzy, rozpowszechnienie w inny sposób.
Może być taka sytuację, w której jeden podmiot działa w obszarze jednego pola eksploatacji a drugi w ramach drugiego.
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim tylko autor ma prawo określać pola eksploatacji swojego utworu. Możemy zatem mieć sytuację, w której jeden podmiot, na mocy umowy z twórcą, działa w obszarze jednego pola eksploatacji a drugi w ramach drugiego.
Jakie pola eksploatacji przysługują twórcy?
Zgodnie z Prawem autorskim, twórcy przysługują wszystkie możliwe pola eksploatacji.
„Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu” – art. 17 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Prawo autorskie).
Rodzaje pól eksploatacji
Przepisy Prawa autorskiego nie wskazują pełnego katalogu pól eksploatacji, a jedynie wyliczają je przykładowo.
Zgodnie z art. 50 Prawa autorskiego odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
1) utrwalanie i zwielokrotnianie utworu – czyli po prostu zapisywanie lub rejestrowanie utworu i możliwość powielania utworu (tworzenia kopii);
2) obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – czyli wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3) rozpowszechnianie utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 powyżej – chodzi m.in. o publiczne wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Czytając umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub licencje, można spotkać się z szerokim opisem pól eksploatacji.
Dlaczego?
Ponieważ wraz z rozwojem nowych technologii powstają nowe pola eksploatacji.
Dla zilustrowania przykładem może być dokonywanie streamingu filmów, zamiast wydawania ich na płytach DVD czy granie w gry komputerowe bez konieczności ich instalacji na urządzeniu.
Jakie są pola eksploatacji programu komputerowego?
W przypadku pól eksploatacji programu komputerowego zostały one wyszczególnione odrębnie od innych utworów.
Polami eksploatacji, które stosuje się w odniesieniu do programów komputerowych, są:
- trwałe lub czasowe zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie (art. 74 ust. 4 pkt 1 Prawa autorskiego).;
- tłumaczenie, przystosowywanie, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała (art. 74 ust. 4 pkt 2 Prawa autorskiego).;
- rozpowszechnianie, w tym użyczenie lub najem programu komputerowego lub jego kopii (art. 74 ust. 4 pkt 3 Prawa autorskiego).
W uzupełnieniu korzystanie z programu w formie kodu źródłowego nie powinno być traktowane jako odrębne pole eksploatacji. Prawo autorskie nie traktuje kodu źródłowego w jakiś szczególny sposób. Takiej samej ochronie prawnej podlega każda forma wyrażenia programu komputerowego, w tym w postaci kodu źródłowego, wynikowego, a w niektórych przypadkach w postaci dokumentacji projektowej programu.
Dlaczego trzeba opisać pola eksploatacji programu komputerowego w umowie IT?
Prawidłowe identyfikowanie i wymienienie pól eksploatacji jest bardzo ważne. Dlaczego? Ponieważ są niezbędnym elementem umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe lub umowy o korzystanie z utworu (licencji). Od ich wyraźnego wymienia w umowie może zależeć skuteczność przeniesienia praw do programu komputerowego.
Co istotne, określają one, w jakim zakresie nabywca ma prawo korzystać z programu komputerowego. Czyli osobie, która zawarła umowę dotyczącą majątkowych praw autorskich do programu, pola eksploatacji mówią, co może robić z programem, a czego nie.
Przeniesienie praw do oprogramowania czy licencja
Wybór pomiędzy umową o przeniesienie praw do oprogramowania (a także każdego innego dzieła) i umową o udzielenie licencji ma znaczenie.
W przypadku przeniesienia autorskich praw majątkowych do programu autor traci prawo do swojego utworu na opisanych polach eksploatacji programu.
Natomiast udzielając licencji, autor utworu jedynie „użycza” licencjobiorcy prawa do korzystania z utworu na określonych warunkach, a prawa autorskie nadal pozostają przy nim.
Potrzebujesz pomocy przy napisaniu umowy z prawami autorskimi dla siebie? Skorzystaj z konsultacji z nami i porozmawiajmy o tym, jak możemy Ci pomóc!
Podsumowanie
Pola eksploatacji są niezbędnym elementem umów przenoszących majątkowe prawa autorskie. To samo dotyczy udzielania licencji. Określają one granice korzystania z utworu i zabezpieczają prawa twórcy, jednocześnie dając nabywcy niezbędne uprawnienia do efektywnego wykorzystania zakupionego oprogramowania.
Zdjęcie dodane przez Vojtech Okenka.
