Zmiany strukturalne i zakończenie działalności Prostej Spółki Akcyjnej

Każda nowa inicjatywa gospodarcza (podjęta w formie jednoosobowej działalności lub poprzez utworzenie spółki) siłą rzeczy jest dostosowana do potrzeb istniejących w dniu jej zainaugurowania. Choć oczywiście możliwa jest sytuacja, że wybrany na początku model będzie sprawdzał się przez bardzo długi czas, dynamika rynku często wymusza jego mniejszą bądź większą modyfikację.  

W zależności od potrzeb, może ona polegać na połączeniu, podziale lub przekształceniu w inny podmiot. W innych przypadkach konieczne staje się zakończenie działalności, co wiąże się z uporządkowaniem spraw związanych z zaspokojeniem wierzycieli oraz formalnym zakończeniem prawnej egzystencji podmiotu.  

Przepisy dotyczące prostej spółki akcyjnej czerpią z dotychczasowych kodeksowych rozwiązań, wprowadzając jednocześnie nowe charakterystyczne tylko dla tej spółki rozwiązania, które regulują możliwe zdarzenia prawne w zakresie zmian strukturalnych i zakończenia działalności.

Przeczytaj również: 

1. Jak utworzyć i zarejestrować prostą spółkę akcyjną
2. Z jakich organów składa się prosta spółka akcyjna – i jak one funkcjonują
3. Czym jest kapitał akcyjny w prostej spółce akcyjnej
4. Wszystko o „akcjach” w Prostej Spółce Akcyjnej – rewolucja dla nowoczesnych startupów
5. Akcjonariusze w Prostej Spółce Akcyjnej – odpowiedzialność, wyłączenie ustąpienie i wiele więcej
6. Zmiany strukturalne i zakończenie działalności prostej spółki akcyjnej

Lepsze jest wrogiem dobrego 

Przepisy dotyczące P.S.A. w zakresie połączeń, podziałów i przekształceń nie przewidują dla niej szczególnych regulacji z jednego zasadniczego powodu – obecne przepisy są już wystarczająco elastyczne i dostosowane do potrzeb rynkowych. Nowelizacja polega zatem na wkomponowaniu prostej spółki akcyjnej do grona spółek kapitałowych, które mogą: 

1. łączyć się z innymi spółkami kapitałowymi oraz ze spółkami osobowymi, z zastrzeżeniem, że spółka osobowa nie może być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną; 
2. dzielić się na dwie lub więcej spółek kapitałowych (podziałowi nie podlegają spółki osobowe).  
3. przekształcać się w inne spółki handlowe, zarówno osobowe, jak i kapitałowe. 

Tak duże możliwości nie oznaczają oczywiście, że opisane wyżej operacje można przeprowadzać dowolnie i z dnia na dzień. W zależności od danego przypadku, wiąże się to z przejściem mniej lub bardziej rozbudowanej procedury, mającej na celu ochronę praw wierzycieli spółki oraz tych wspólników, którzy nie zgadzają się na połączenie, podział lub przekształcenie. Jeżeli jednak spełnione są wszystkie wymagane prawem kryteria, wspólnicy mogą skorzystać ze wszystkich oferowanych przez KSH możliwości. 

Biorąc pod uwagę, że P.S.A. jest z założenia dedykowana startupom, można próbować przewidzieć, z których procedur będzie korzystała najczęściej. W przypadku osiągnięcia sukcesu rynkowego, prawdopodobne jest przejmowanie prostych spółek akcyjnych przez większe spółki albo przekształcanie ich w “klasyczne” spółki akcyjne, co umożliwi uczestnictwo w obrocie giełdowym. Z kolei przekształcenie w P.S.A może stać się atrakcyjną opcją dla pozostałych spółek, poszukujących modelu bardziej adekwatnego do prowadzonej działalności.  

Prosta likwidacja … Prostej Spółki Akcyjnej

Jedną ze sfer, w odniesieniu do których przymiotnik “prosta” w nazwie P.S.A. brzmi najbardziej adekwatnie, są przepisy dotyczące jej rozwiązania i likwidacji. Tego rodzaju regulacje są jednak bardzo pożądane z uwagi na fakt, że większości startupów nie udaje się utrzymać na rynku. Takie firmy najczęściej ani nie dysponują dużym mieniem, ani nie zaciągają znacznych zobowiązań, skutkiem czego stosowanie do nich standardowych przepisów o rozwiązaniu i likwidacji wydaje się niecelowe. Należy jednak zaznaczyć, że nie oznacza to pozbawienia wierzycieli spółki należnej im ochrony.  

Katalog przyczyn rozwiązania P.S.A. jest zbliżony do katalogu przewidzianego dla “klasycznej” spółki akcyjnej i obejmuje: 

1. przyczyny przewidziane w umowie spółki, np. upływ wyznaczonego terminu, osiągnięcie celu spółki;  

2. uchwałę walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, chyba że przeniesienie siedziby ma nastąpić do innego państwa – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a prawo tego państwa to dopuszcza;  

3. wyrok sądu wydany na żądanie akcjonariusza lub członka organu spółki, jeżeli: 

• osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo  

• zachodzą inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki wskazujące, że dalsze funkcjonowanie spółki wiązałoby się z pokrzywdzeniem akcjonariuszy lub byłoby sprzeczne z dobrymi obyczajami;  

4. ogłoszenie upadłości spółki;  

5. inne przyczyny przewidziane prawem. 

Warto zwrócić uwagę drugą część przesłanki z punktu 2. (o przeniesieniu siedziby spółki za granicę), bowiem przewidziane w niej rozwiązanie docelowo ma dotyczyć także innych spółek (Trybunał Sprawiedliwości UE w Wyroku z 25.10.2017 r. w sprawie C-106/16 uznał automatyczne rozwiązanie spółki wskutek przeniesienia siedziby do innego państwa z obszaru EOG za niezgodne z prawem unijnym). Ustawodawca nie zdecydował się jednak umieścić stosownych przepisów w aktualnie procedowanej nowelizacji, dlatego konieczne zmiany zostaną przeprowadzone niezależnie. 

Według standardowej procedury, kolejnym krokiem po podjęciu uchwały o rozwiązaniu spółki (lub wystąpieniu innej przyczyny rozwiązania), jest jej likwidacja. Za przeprowadzenie tego procesu odpowiadają likwidatorzy (są nimi członkowie zarządu, chyba że umowa spółki albo uchwała walnego zgromadzenia nie stanowią inaczej), których zadaniem jest zakończenie bieżących interesów, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Co do zasady, nie powinni oni podejmować nowych interesów, chyba że jest potrzebne do ukończenia spraw będących w toku. 

Porozmawiaj z ekspertem

Stoisz przed wyzwaniem? Szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu, który opisałem w tym artykule? Sprawdź, czy jestem w stanie Ci pomóc.

Napisz do mnie poprzez poniższy formularz i umów się na rozmowę.

Uzupełnij poniższy formularz, jeżeli np.:

• masz pytania z zakresu o którym pisałem w tym artykule,
• szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu,
• chcesz wiedzieć, jak wygląda współpraca z nami, terminy oraz koszty.

Pierwszy kontakt jest bezpłatny i ma on na celu ustalenie zakresu potencjalnej naszej pomocy oraz Twoich pytań i wątpliwości.

Po przesłaniu formularza skontaktujemy się z Tobą w ciągu 24h w celu ustalenia dalszych szczegółów.

Imię i nazwisko

Firmowy adres e-mail

Numer telefonu

Temat rozmowy

Wyślij zapytanie

Przed wysłaniem wiadomości zapoznaj się z naszą Polityką prywatności.

Procedura likwidacji P.S.A. przewiduje pewne ułatwienia w stosunku do zasad dotyczących innych kodeksowych spółek. Przede wszystkim zredukowaniu uległa liczba ogłoszeń o rozwiązaniu spółki z dwóch do jednego oraz skrócono okres zgłaszania roszczeń przez wierzycieli z sześciu do trzech miesięcy.  

Powyższe rozwiązanie nie powinny być interpretowane jako ograniczenie praw wierzycieli, gdyż podział majątku spółki możliwy jest dopiero po zaspokojeniu wszystkich z nich, choćby nie zgłosili swoich roszczeń w terminie (jeżeli oczywiście są znani spółce). Ochronę ich interesów mają zagwarantować także ograniczenia w zbywaniu składników majątku likwidowanej spółki, jeżeli ich nabywcą byłby: 

1. były członek zarządu, rady nadzorczej lub biegły rewident – w takim przypadku, zbycie składników majątku wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej kwalifikowaną większością głosów; 
2. likwidator, jego współmałżonek, krewny lub powinowatych do drugiego stopnia oraz osoba powiązana z likwidatorem osobiście lub gospodarczo – w takim przypadku, zbycie składników majątku jest zakazane. 

Celem powyższych ograniczeń i zakazów jest wyeliminowanie pokusy “uwłaszczenia się” na likwidowanej spółce przez jej kierownictwo. 

Po zakończeniu likwidacji, likwidatorzy składają do sądu wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. Z chwilą wykreślenia, spółka ulega rozwiązaniu i “znika” z obrotu prawnego.  

… lub jej brak 

Obok “klasycznej” likwidacji, dla P.S.A. przewidziano jeszcze jeden – zupełnie nowy – sposób zakończenia działalności. Polega on na przeniesieniu całego majątku rozwiązanej spółki na jednego z akcjonariuszy, na którym od tego momentu spoczywa obowiązek zaspokojenia wierzycieli spółki oraz pozostałych akcjonariuszy. Rozwiązanie to będzie korzystne nie tylko dla małych spółek, ale także w przypadkach, gdy zasadniczą część majątku spółki stanowi (choćby małe) przedsiębiorstwo. Jego przejęcie przez jedną osobę zwiększy szansę na zachowanie podmiotu w całości i późniejszą kontynuację działalności (spłacenie długów będzie mogło nastąpić za pomocą środków pieniężnych zamiast w naturze).  

Cała procedura rozpoczyna się, gdy walne zgromadzenie wyznaczy akcjonariusza przejmującego, co następuje w drodze uchwały podjętej większością co najmniej ¾ głosów przy quorum nie mniejszym, niż 50%. Od tego momentu ograniczone zostają kompetencje organu zarządczego, który może podejmować jedynie czynności niezbędne dla ochrony majątku spółki i wykreślenia spółki z rejestru (ograniczenie to nie ma jednak skutku wobec osób trzecich). Ponadto w sprawach wewnętrznych, organ ten zobowiązany jest stosować się do uchwał walnego zgromadzenia.  

Po wyznaczeniu akcjonariusza przejmującego, spółka musi złożyć do sądu wniosek o wydanie zezwolenia na przejęcie przez niego majątku spółki. Do wniosku dołącza się:

1. listę wierzycieli spółki wraz ze wskazaniem rodzaju i wysokości wierzytelności; 
2. dokumenty przedstawiające przejmowany majątek spółki oraz sytuację majątkową akcjonariusza przejmującego. 

Celem wniosku jest uprawdopodobnienie, że przejęcie nie spowoduje pokrzywdzenia wierzycieli i akcjonariuszy spółki. Jeżeli sąd poweźmie w tym zakresie wątpliwości, może uzależnić wydanie zezwolenia od ustanowienia zabezpieczenia (np. zastawu). 

Niezwłocznie po otrzymaniu wniosku, sąd ogłasza o podjęciu uchwały o przejęciu oraz wzywa wierzycieli do zgłaszania sprzeciwu w terminie nie krótszym niż trzydzieści dni od dnia ogłoszenia. Wierzyciel, który nie zgadza się na przejęcie, powinien zgłosić w tym terminie sprzeciw, w którym uprawdopodobni, że taki sposób zakończenia działalności spółki doprowadzi do jego pokrzywdzenia. W przypadku wniesienia sprzeciwu, sąd rozstrzyga w kwestii zezwolenia na przejęcie na jawnym posiedzeniu. 

W przypadku wydania i uprawomocnienia się zezwolenia na przejęcie, zarząd niezwłocznie składa wniosek o wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Z dniem wykreślenia, akcjonariusz przejmujący wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki wykreślonej spółki, a ona sama kończy swój prawny byt.

Podsumowanie 

Choć pod względem możliwości łączenia, dzielenia i przekształcania się P.S.A. nie różni się od pozostałych spółek kapitałowych, zakończenie jej działalności będzie znacznie łatwiejsze. Uproszczenie klasycznej likwidacji oraz możliwość przejęcia całości majątku spółki przez jednego akcjonariusza niewątpliwie okażą się atrakcyjne dla startupów oraz innych przedsiębiorców, którzy będą mogli szybciej rozkręcić kolejny biznes. Porażka pierwotnej koncepcji nie przekreśla bowiem szans na sukces kolejnej, a krótki okres przejścia od jednej do drugiej jest korzystny zarówno dla samego przedsiębiorcy, jak i całej gospodarki.