Podsumowanie na start
Nie masz czasu, aby przeczytać cały artykuł? Oto najważniejsze informacje:
- Agile to „zwinny” model zarządzania projektami, skupiający się na elastyczności i szybkości adaptacji, podczas gdy tradycyjne metody, takie jak „waterfall”, bazują na sztywnym planowaniu od samego początku. Metodyka Agile traktuje projekt informatyczny jako dynamiczny proces.
- Istnieje kilka fundamentalnych elementów, które powinny znaleźć się w umowie dotyczącej projektu prowadzonego metodyką Agile, w tym: zakres projektu, podział ról i kompetencji, mechanizmy rozwiązywania sporów, odbiory oraz przeniesienie praw autorskich czy exit plan.
- Tworzenie umów dla projektów działających według zwinnego modelu pracy jest wyzwaniem, ponieważ kontrakt musi uwzględniać możliwość elastyczność niezbędną do dokonywania korekt i przeprowadzania iteracji, jednocześnie zabezpieczając prawa i interesy obu stron.
- W projektie realizowanym w metodyce Agile istotne jest zadbanie o uregulowanie kwestii autorskich. Kluczowym zagadnieniem jest precyzyjne określenie, kto jest właścicielem praw autorskich do stworzonego dzieła (jego poszczególnych elementów), świadome stosowanie warunków licencji open source, a także aktywne monitorowanie zmian w dokumentacji projektowej i kodzie źródłowym.
- Prowadzenie projektu w modelu agile niesie ze sobą pewne ryzyka. Ważne jest, aby te ryzyka były znane i zarządzane skutecznie. Aby tak było, należy je już rozważyć na etapie negocjacji umowy i następnie uwzględnić w jej treści.
Już teraz wiesz, że potrzebujesz pomocy przy sporządzeniu lub analizie umowy Agile? Z chęcią Ci pomożemy i porozmawiamy o tym. Wypełnij nasz prosty formularz kontaktowy i skorzystaj z 15 minutowej bezpłatnej konsultacji!
Przeczytaj także:
- Jak wybrać Software House? Poradnik od prawnika
- Co powinna zawierać dobra umowa wdrożeniowa IT?
- Umowa SLA (utrzymaniowa) w IT – Poradnik od prawnika
Odsłuchaj podcastu w temacie Umów IT
Co to jest Agile i dlaczego jest stosowany w projektach?
Metodyka Agile jest tzw. zwinnym podejściem do zarządzania projektami, który skupia się na elastyczności i szybkości w reagowaniu na zmiany i wymagania projektu. Zakłada dużą dynamikę poszczególnych etapów projektu i współpracy zespołu developerskiego. Dzieje się tak dlatego, że na początku projektu nie jesteśmy w stanie dokładnie zaplanować całego jego przebiegu. Jest to odmienne podejście od tradycyjnych metod zarządzania projektami, takich jak metoda kaskadowa, które zakładają sztywne planowanie i długoterminową specyfikację projektu na początku procesu.
W modelu agile, projekt jest traktowany jako dynamiczny proces, a zmiany i dostosowania są mile widziane.
Realizacja projektu podzielona jest na krótkie cykle, zwane sprintami (zwykle trwające od 1 do 4 tygodni), podczas których zespół samodzielnie organizuje zadania, projektuje rozwiązania, programuje, testuje i wraca z feedbackiem do klienta, który sam jest aktywnie zaangażowany w proces tworzenia projektu i ma możliwość wprowadzania zmian w trakcie jego trwania.
Ten iteracyjny model pracy umożliwia regularne dostarczanie mniejszych fragmentów ostatecznego produktu oraz elastyczność w dostosowaniu zakresu projektu. Zespół developerski pracuje na podstawie listy priorytetów, zwaną Product Backlog, która ewoluuje w miarę rozwoju projektu.
Tego rodzaju podejście do pracy nad produktem umożliwia poprawę jego jakości poprzez szybkie i regularne wykrywanie błędów w oprogramowaniu i dostosowywanie do oczekiwań zleceniodawcy.
Jakie są korzyści z wykorzystania metodyki i umowy agile w projektach?
Wprowadzenie umowy agile do projektów ma wiele korzyści. Dla zespołu developerskiego oznacza ona większą elastyczność prac i procesów oraz możliwość odpowiedzi na zmiany w realnym czasie może prowadzić do lepszej produktywności. Dla zamawiającego to zwykle większa przejrzystość i częstsze sprawozdania mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia stanu projektu.
Jakie są potencjalne wyzwania związane ze stosowaniem umowy Agile?
Implementacja umowy Agile może wymagać znaczących zmian w organizacji pracy, komunikacji i zarządzania projektem. Konieczne może być również wypracowanie nowych procedur i narzędzi wspierających takie podejście do współpracy.
Czym się różni umowa Agile od tradycyjnej umowy fixed price?
W umowie Agile płatności zależą od zmieniających się potrzeb i wyników projektu, podczas gdy w umowie fixed price ustalona jest cena za całość projektu bez względu na ewentualne zmiany czy dodatki. Oczywiście na rynku można spotkać wyjątki lub miksy tego typu umów.
Jakie są kluczowe elementy umowy Agile?
Tworzenie umowy wdrożeniowej IT w podejściu agile stanowi wyzwanie, ponieważ taka umowa powinna uwzględniać możliwość płynnego reagowania na zmiany w projekcie IT. Uwzględniając specyfikę agile, można wyróżnić kluczowe elementy, które powinny znaleźć się w umowie.
- Zakres projektu (przedmiot umowy)
W tradycyjnych metodach zarządzania projektami zakres projektu jest dokładnie znany, określany na samym początku, a wszelkie zmiany wymagają zatwierdzenia, aneksowania. W metodyce agile zakres projektu jest bardziej dynamiczny. Na początku projektu jest znany tylko w miarę ogólny zakres, a szczegółowy są ustalane w trakcie iteracji projektu.
Umowa Agile powinna zawierać opis tego, co jest obecnie znanym zakresem projektu (np. cele i funkcje do dostarczenia), listę prac do wykonania (user stories, które może stanowić załącznik do umowy, ewentualnie pojawić się w toku współpracy), ale również elastyczne mechanizmy na ewentualne zmiany. Niezależnie od szczegółowości opisu zakresu projektu, umowa powinna określać wizję i cele biznesowe. Elementem, o którym nie można zapomnieć, jest jasne określenie, jakie kryteria muszą być spełnione, aby uważać projekt za zakończony. - Podział ról i kompetencji
W zależności od wybranej metodyki zwinnej role w zespole projektowym mogą się różnić. Dla przykładu w srcum istnieją takie role jak Product Owner, Scrum Master i członkowie zespołu developerskiego. Z każdą rolą wiążą się obowiązki, które powinny być jasno określone. Opis zakresu zadań i kompetencji poszczególnych członków nie powinien budzić wątpliwości. Ważne jest przy tym, aby określić, kto i w jakim zakresie ma kompetencje do wprowadzania zmian w przedmiocie projektu.
Aby zamawiającemu zapewnić wpływ na kompetencje osób zatrudnionych przez wykonawcę, warto rozważyć zapis, który umożliwia zamawiającemu zaakceptowanie wybranych przez software house członków zespołu projektowego. - Sposoby rozwiązywania sporów w zespole/na linii zamawiający – wykonawca
Chociaż metodyka Agile sprzyja współpracy i otwartej komunikacji, to konflikty mogą wciąż wystąpić. Umowa Agile może zawierać mechanizmy rozwiązywania konfliktów, które określają, jak postępować w przypadku sporów lub nieporozumień między zespołem projektowym a klientem. - Terminy i odbiory
O ile tworzenie oprogramowania z wykorzystaniem metodyki agile zakłada wiele zmian w toku procesu, to na etapie zawarcia umowy należy przewidzieć harmonogram etapów prac do umowy i wprowadzić terminy ukończenia poszczególnych sprintów. Warto uwzględnić maksymalną liczbę przesunięć terminów i ustalić ilość dni, o jaką terminy te mogą być przesunięte. Odbiór warto potwierdzać protokołem odbioru.
Konieczne jest również sprecyzowanie procedury odbiorów zarówno dla częściowych etapów, jak i całego projektu. Ważne, aby określić co będzie weryfikowane podczas odbiorów, kiedy software house będzie zobligowany do dokonania poprawek, kiedy będzie można przejść do kolejnego etapu realizacji projektu. - Wynagrodzenie
Biorąc pod uwagę, że projekt prowadzony jest w krótkich interwałach, ustalenie wynagrodzenia rzadko opiera się na stałym ryczałcie (fixed price). W praktyce dobrym rozwiązaniem jest określenie liczby godzin przeznaczonych na dany sprint, za jakie wykonawca otrzyma wynagrodzenie.
Aby zachęcić do terminowego dostarczenia, można rozważyć wprowadzenie kar umownych jako środka zabezpieczającego, zwłaszcza na korzyść zamawiającego. - Przeniesienie praw autorskich
W projektach agile prace są często prowadzone w mieszanych zespołach, w których uczestniczą zarówno członkowie zespołu dostawcy rozwiązania i klienta. W wyniku tej współpracy tworzone są utwory, które stanowią przedmiot wspólnych praw autorski. Aby prawa autorskie przysługiwały wyłącznie jednej ze stron, konieczne jest ich wyraźne przeniesienie w umowie (warto ustalić przy tym, czy dzieje się to w ramach wynagrodzenia za wykonanie prac zgodnie z umową (w ramach poszczególnych sprintów, za poszczególne elementy projektu etc.), czy będzie objęte odrębnym wynagrodzeniem.
Dlatego też w umowie agile zawieranej z software housem warto przewidzieć cykliczne przenoszenie praw majątkowych do utworów stworzonych na poszczególnych etapach prac. Tymi utworami będzie nie tylko program komputerowy, ale także inne utwory powstałe w ramach współpracy, jak grafika interfejsu użytkownika czy dokumentacja projektowa. W sposób jasny i wyraźny należy także uwzględnić obowiązek wydania kodu źródłowego. - Exit plan
Scenariusz wyjścia stanowi kluczowy element umowy i reguluje warunki wyjścia ze współpracy, zarówno w przypadku wypowiedzenia umowy, jak i odstąpienia od niej przez jedną ze stron. Scenariusz wyjścia powinien zawierać szczegółowy opis działań oraz określić, która strona jest odpowiedzialna za ich wykonanie, regulować kwestie przeniesienia praw autorskich, dostarczenia kodów źródłowych, dokumentacji, migracji danych, dostępu do oprogramowania, i inne.
Poprzez precyzyjne określenie ww. elementów w umowie, minimalizuje się ryzyko nieporozumień, pozwalając na rozwój oprogramowania i dostarczenie jego finalnej wersji w sposób najbardziej efektywny.
Dlaczego umowa Agile jest coraz częściej wybierana przez firmy IT?
Umowa Agile jest preferowana w branży IT ze względu na jej elastyczność, możliwość szybkiej adaptacji do zmieniających się potrzeb rynku oraz umożliwienie efektywnej współpracy z klientem na zasadach partnerskich.
Jakie są role w projekcie agile?
Jak już było wspomniane wcześniej, w modelu agile można wyróżnić kilka kluczowych ról, z których każda ma swoje unikalne zadania i obowiązki.
- Product owner (właściciel produktu) – jest głównym reprezentantem klienta w zespole projektowym. Jego głównym zadaniem jest definiowanie priorytetów, określanie wymagań i zarządzanie backlogiem (listą zadań do wykonania).
- Scrum master – pełni rolę coacha dla zespołu scrumowego. Jego głównym zadaniem jest dbanie o to, aby zespół pracował sprawnie zgodnie z zasadami scrum. Scrum master pomaga usuwać przeszkody i zapewnia, że proces scrum jest przestrzegany.
- Zespół scrumowy (development team) – jest odpowiedzialny za tworzenie produktu. Każdy członek zespołu jest zaangażowany w rozwijanie, testowanie i dostarczanie funkcji (software development).
- Klient lub sponsor projektu – odgrywa kluczową rolę w dostarczaniu informacji zwrotnej i określaniu priorytetów. To on decyduje o kierunku projektu i jest głównym odbiorcą dostarczanych rozwiązań.
Określenie ról w umowie dla projektu prowadzonego zgodnie z metodyką agile jest niezwykle istotne dla sprawnego przebiegu projektu i współpracy stron. Dzięki temu każda strona ma jasno określone zadania i obowiązki, co pozwala na efektywną współpracę. Jasne zrozumienie ról oraz sposób komunikacji i podejmowania decyzji pomaga uniknąć nieporozumień i konfliktów.
Jakie są ryzyka związane z podejściem agile?
Choć podejście zwinne w zarządzaniu projektem ma swoje zalety, to z uwagi na jego specyfikę, niesie też ze sobą ryzyka. Zaliczymy m.in. do nich:
- Brak jasno określonego zakresu projektu – w przypadku umowy agile zakres projektu jest elastyczny u może ulegać zmianom w trakcie trwania projektu. Może to prowadzić do nieporozumień na etapie tworzenia oprogramowania.
Aby zminimalizować to ryzyko, warto zadbać o:
– jasne dokumentowanie backlogu (w tym wskazanie wymogów, np. product ownera dotyczących user stories);
– regularną komunikację pomiędzy zamawiającym i wykonawcą (przepływ informacji do zespołu deweloperskiego), aby ustalać i potwierdzać priorytety. - Trudność w oszacowaniu kosztów projektu – ponieważ zakres i priorytety mogą się zmieniać, trudno jest oszacować koszty projektu, w tym zwłaszcza koszty wytwarzania oprogramowania.
Aby zminimalizować to ryzyko, warto:
– ustalić budżet i sposób rozliczeń na podstawie początkowego zakresu i priorytetów,
– regularnie oceniać i aktualizować budżet w miarę postępów projektu (bądź innych okoliczności, np. klauzula waloryzacyjna),
– przewidzieć scenariusz wyjścia, gdyby projekt wychodził poza ramy opłacalności. - Konflikty pomiędzy uczestnikami projektu – w zespołach agile istnieje duża samodzielność i ryzyko różnych punktów widzenia podczas tworzenia lub wdrożenia oprogramowania, co może rodzić konflikty.
Aby zminimalizować to ryzyko, warto:
– jasno określić zasady współpracy w zespole scrumowym i reguły, w oparciu o które zamawiający będzie zlecać i rozliczać zadania w ramach sprintu,
– jasno określić odpowiedzialność poszczególnych członków zespołu,
– ustalić procedury rozwiązywania konfliktów (umowa agile może zobowiązywać strony do tego, by realizować określoną procedurę ugodową, w której może uczestniczyć np. prawnik).
Agile jest elastycznym i efektywnym modelem do zarządzania projektami w branży IT, ale niesie ze sobą pewne ryzyka. Kluczowym jest identyfikowanie, analizowanie i zarządzanie tymi ryzykami w sposób świadomy. Dlatego ważne jest, aby podejść do umowy agile z odpowiednią wiedzą i – wbrew pozorom – strategią działania, która uwzględnia zarządzanie ryzykiem. Warto zatem zadbać o umowę zarówno na dobre, jak i złe czasy.
Prawa autorskie a Agile
Aspekty praw autorskich odgrywają kluczową rolę w całym cyklu życia projektu realizowanego w metodyce agile.
Jak już omówiliśmy wyżej, w trakcie pracy nad projektem w metodyce Agile dochodzi do współpracy między członkami zespołu, co nierzadko prowadzić do sytuacji, gdzie wiele osób wnosi wkład do różnych elementów projektu (w tym wkład w rozwój kodu źródłowego), na różnym jego etapie. W tym kontekście istotne jest jasne zdefiniowanie własności intelektualnej, określenie kto jest właścicielem praw autorskich do stworzonego dzieła (jego poszczególnych elementów).
Pamiętaj, utworami będzie nie tylko program komputerowy, ale także grafika interfejsu użytkownika, dokumentacja projektowa, które powstały podczas współpracy. Dlatego wskazaną praktyką jest ustalenie zasad dotyczących praw autorskich już na etapie umowy.
W przypadku korzystania z oprogramowania open source, co jest częstą praktyką w projektach Agile ze względu na efektywność i oszczędności czasu, należy dokładnie sprawdzić warunki licencji. Wielu deweloperów open source wymaga przestrzegania określonych zasad i przepisów, a nieprzestrzeganie tych zasad może prowadzić do naruszenia praw autorskich.
Podsumowanie
Umowa stanowi fundament skutecznej współpracy pomiędzy dostawcą a klientem w ramach wdrożeń agile. Kluczowe elementy, takie jak zakres projektu, podział ról, mechanizmy rozwiązywania sporów, terminy i odbiory, wynagrodzenie, oraz przeniesienie praw autorskich, to niezbędne aspekty, które należy uwzględnić w umowie, aby zapewnić płynny przebieg projektu. Staranne opracowanie umowy pozwala minimalizować ryzyko nieporozumień i konfliktów, a jednocześnie umożliwia płynne zmiany w zakresie projektu adaptację w miarę potrzeb.
Jeśli po przeczytaniu tego artykułu masz dodatkowe pytania lub potrzebujesz wsparcia, czy porady jak napisać umowę IT, skontaktuj się z nami. Z przyjemnością podejmiemy się wyzwania 🙂
Zdjęcie dodane przez Canva Studio.
