W przypadku chęci zabezpieczenia swoich interesów i wykonania umowy, oprócz dodania kar umownych w umowie, możesz skorzystać z instytucji zaliczki lub zadatku. Zadatek, jako pewnego rodzaju zabezpieczenie, ma na celu ochronę współpracy poprzez m.in. możliwość zatrzymania wskazanej części wynagrodzenia w przypadku niewywiązania się zamawiającego z umowy. Dlaczego zaliczka nie zabezpiecza Twoich interesów? Dowiesz się poniżej z artykułu.
Obejrzyj nagranie na YT:
Podsumowanie na startNie chcesz czytać całego artykułu? Zapoznaj się z naszym podsumowaniem poniżej:
|
Zaliczka czy zadatek – różnice
Zaliczka i zadatek różnią się od siebie diametralnie, pomimo tego, że mogą być stosowane w podobnych sytuacjach – np. w przypadkach, gdy przychodzi do Ciebie klient, gdzie po przyjęciu zlecenia podpisujecie umowę i co najważniejsze, wypłaca Ci część wynagrodzenia jeszcze przed wykonaniem umowy. Może to zrobić w ramach zaliczki lub zadatku.
Zaliczka charakteryzuje się tym, że zawsze należy ją zwrócić, w przypadku, gdy umowa nie została wykonana, niezależnie od tego, czy z winy Twojej lub drugiej strony. Musisz zwrócić ją w całości, nie możesz jej zachować. Zaliczka nie została wskazana wprost w Kodeksie cywilnym i stanowi ona jedynie kwotę, która w przypadku wykonania umowy, będzie zaliczona na poczet całości wynagrodzenia.
Czym zaliczka różni się od zadatku? Zadatek co do zasady, możesz zatrzymać w całości po odstąpieniu od umowy, gdy to z winy Twojego kontrahenta umowa nie doszła do skutku. Natomiast, jeżeli to Ty ponosisz winę, a zadatek otrzymałeś, musisz zwrócić jego dwukrotność.
Rozwiązanie przez strony umowy wzajemnej z mocą wsteczną powoduje, że to, co sobie świadczyły, podlega zwrotowi stosownie do art. 494 k.c., jeżeli strony nie postanowiły inaczej. Kwota wręczona kontrahentowi po zawarciu umowy nie może być uznana za uiszczoną tytułem zadatku – Wyrok SN z dnia 7 października 1999 r., I CKN 262/98, OSNC 2000, nr 4, poz. 71
Musisz w umowie wskazać, że wpłacony będzie zadatek, w innym przypadku należy uznać to za zaliczkę.
Zadatek a odstąpienie od umowy
Zadatek można zachować wyłącznie w przypadku odstąpienia od umowy. Zwróć uwagę na poniższy przepis:
§1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
§3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony. – Art. 394 Kodeksu cywilnego
Jak zauważyłeś, ustawodawca wprost wskazał, że należy odstąpić od umowy, jeżeli chcesz zachować otrzymany zadatek. Po odstąpieniu od umowy będzie ona traktowana tak, jakby nigdy nie została zawarta – pomimo tego, zadatku nie musisz zwracać.
Aby odstąpić od umowy, zwróć uwagę na samą jej treść. Jeżeli nie znajdujesz tam postanowienia mówiącego o tym, w jakiej formie ma następować odstąpienie, powinno ono nastąpić w takiej formie, w jakiej została zawarta umowa. Dla celów dowodowych najlepiej odstąpić w formie pisemnej.
Natomiast, w przypadku rozwiązania umowy za obopólną zgodą zadatek, tak jak i zaliczka, musi zostać zwrócone w całości. Osoba dająca zadatek nie może żądać jej dwukrotności, a Ty nie możesz jej zatrzymać.
W razie niewykonania zobowiązania wierzyciel, który nie odstąpił od umowy, może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych, a należne mu odszkodowanie nie jest ograniczone do wartości zadatku lub jego podwójnej wysokości – Uchwała SN z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 39/09, OSNC 2010, nr 2, poz. 25
Porozmawiaj z ekspertem
Stoisz przed wyzwaniem? Szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu, który opisałem w tym artykule? Sprawdź, czy jestem w stanie Ci pomóc.
Napisz do mnie poprzez poniższy formularz i umów się na rozmowę.
Uzupełnij poniższy formularz, jeżeli np.:
- masz pytania z zakresu o którym pisałem w tym artykule,
- szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu,
- chcesz wiedzieć, jak wygląda współpraca z nami, terminy oraz koszty.
Pierwszy kontakt jest bezpłatny i ma on na celu ustalenie zakresu potencjalnej naszej pomocy oraz Twoich pytań i wątpliwości.
Po przesłaniu formularza skontaktujemy się z Tobą w ciągu 24h w celu ustalenia dalszych szczegółów.
Przed wysłaniem wiadomości zapoznaj się z naszą Polityką prywatności.
Zadatek ustalony umową
Wyjaśniłem Ci powyżej instytucję zadatku, jednakże jego kwestia może zostać odmiennie uregulowana w umowie. Zaliczka lub zadatek wskazany w Kodeksie cywilnym nie pasują do każdej sytuacji, dlatego nasz ustawodawca pozostawił swobodę w ustalaniu zadatku. Możesz go dowolnie zmodyfikować w umowie zawieranej z drugą stroną.
Jeżeli w umowie zastrzeżono zadatek i karę umowną, wierzyciel ma możliwość wyboru między uprawnieniami wynikającymi z tych klauzul umownych – por. P. Drapała, Glosa do wyroku SN z dnia 13 lutego 2002 r., IV CKN 672/00, PiP 2003, z. 10, s. 122
Jaka wysokość zadatku
W chwili ustalania wysokości zadatku, zwróć uwagę na całość zobowiązania i wynagrodzenia, które ma zostać wypłacone. Ustal w umowie, że druga strona ma wpłacić część wynagrodzenia w formie zadatku – niech będzie to np. 10% lub 30%.
Pamiętaj, by nie stosować wypłaty całości (100%) wynagrodzenia w formie zadatku. Istnieje spór w doktrynie, czy taki zadatek może być w ogóle wypłacany – sądy idą jednak w kierunku, że zadatek jest (mniejszą) częścią wynagrodzenia. Wtedy spełnia on swoją funkcję zabezpieczenia umowy.
Żądanie dwukrotności zadatku
Pamiętaj, że w sytuacji, gdzie to Ty – osoba, która otrzymała zadatek – nie wywiążesz się z umowy, druga strona może żądać dwukrotności zadatku, czyli tej kwoty, która została Ci wypłacona.
Art. 394 § 3 k.c. wprost wskazuje obowiązek zwrotu zadatku w razie niewykonania umowy przez jedną lub obie strony, gdzie żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, albo wskutek okoliczności, za które odpowiadają obie strony. W takich okolicznościach rozwiązanie umowy może nastąpić za porozumieniem stron albo poprzez orzeczenie sądowe.
Termin wpłaty zadatku
W związku z tym, że zadatek ma stanowić ochronę wykonania umowy, powinien być wypłacony po zawarciu umowy natychmiast lub niezwłocznie. Jeżeli zadatek będzie wypłacony np. dopiero po 14 dniach, gdy już umowa jest wykonywana, można się zastanawiać, czy na pewno mówimy o zadatku.
Zadatek może zostać dany także po zawarciu umowy, w terminie uzgodnionym przez strony – Wyrok SN z dnia 8 lutego 2008 r., I CSK 328/07, OSNC 2009, nr 4, poz. 60
Przykładowe postanowienie
Poniżej znajduje się przykładowe postanowienie dotyczące zadatku, które możesz – a czasami nawet powinieneś – dostosować do swojej sytuacji. Stanowi on jedynie wzór oparty o przepisy, które wskazałem powyżej.
Zamawiający oświadcza, że zapłacił Wykonawcy tytułem zadatku w dniu dzisiejszym kwotę …………. (słownie: ………………..) złotych, co Wykonawca potwierdza. Strony ustaliły, że w razie wykonania umowy zadatek ulegnie zaliczeniu na poczet Wynagrodzenia, a w przypadku niewykonania umowy z przyczyn leżących po jednej ze stron druga strona może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zatrzymać, a jeżeli sama go dała może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Pomóż nam dotrzeć do innych osób! Udostępnij ten artykuł dalej, niech więcej osób uzyska dzięki niemu potrzebną wiedzę. Dziękujemy!
