Zastanawialiście się kiedyś jak to jest z fotografowaniem i nagrywaniem miejsc publicznych? Rzeźb, fontann, budynków, które znajdują się w publicznej przestrzeni? Czy można je bez ograniczeń fotografować i wykorzystywać w twórczości, czy wprost przeciwnie?
Podsumowanie na startNie chcesz czytać całego artykułu? Zapoznaj się z naszym podsumowaniem poniżej:
|
Odpowiem „to zależy” i zaproszę Was do przeczytania poniższego artykułu dotyczącego tzw. prawa panoramy, czyli reguł, jakimi rządzi się przestrzeń publiczna i utwory znajdujące się w jej zasięgu.
Prawo panoramy
Jak większość z Was już pewnie wie, generalnie wolno rozpowszechniać, a więc utrwalać dowolną techniką i wykorzystywać, udostępniać publicznie utwory wystawione na ogólnie dostępnych drogach, placach, ulicach lub w ogrodach. Mówi o tym wprost przepis art. 33 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Kiedy droga jest ogólnie dostępna?
Na czym jednak w omawianym przypadku polega „ogólna” dostępność drogi, placu, ulicy, czy też ogrodu?
Ogólnie dostępne będą przede wszystkim miejsca znajdujące się na otwartej przestrzeni, dostępne dla każdego. Oznacza to, że utwory wystawione w miejscu ogólnie dostępnym, ale w przestrzeni zamkniętej (np. hale dworcowe, banki, galerie handlowe) będą spod tej regulacji wyłączone.
Wątpliwości powstają co do zastosowania ww. regulacji do miejsc znajdujących się na otwartej przestrzeni, do których dostęp jednak jest ograniczony np. wstępem za opłatą. Generalnie przyjmuje się jednak, że w przypadku, gdy regulacje dotyczące jakiejś publicznej przestrzeni mają organizacyjny, porządkowy charakter (np. godziny otwarcia/zamknięcia), to fakt uiszczenia opłaty tytułem wstępu, nie wpływa na ograniczenie prawa do wykorzystywania utworów zamieszczonych w tejże przestrzeni publicznej.
Znaczenia dla takiego wykorzystania nie ma też fakt, kto jest właścicielem ogólnie dostępnej drogi, placu, ulicy, czy też ogrodu (tj. czy jest to własność podmiotu prywatnego, czy publicznego).
A co gdy utwór znajduje się w przestrzeni zamkniętej?
Zamiar utrwalenia i rozpowszechnienia utworu (dzieła) znajdującego się w publicznej przestrzeni zamkniętej najczęściej będzie wiązał się z koniecznością uzyskania zgody właściwego podmiotu.
Udzielenie zgody – prawo panoramy
Zgodnie z regulacją z art. 52 ust. 1 i 2 Prawa autorskiego, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu, a przejście autorskich praw nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu.
Oznacza to, że w niektórych przypadkach na sfotografowanie przedmiotu znajdującego się w publicznej przestrzeni zamkniętej będą potrzebne dwie zgody – podmiotu, któremu przysługują prawa autorskie, oraz właściciela obiektu. Może tak się zdarzyć, gdy np. wraz z majątkowymi prawami autorskimi twórca nie przekaże nabywcy własności egzemplarza do stworzonej przez siebie rzeźby, bądź przekazując samą rzeźbę nie przeniesienie umową autorskich praw majątkowych.
Porozmawiaj z ekspertką
Stoisz przed wyzwaniem? Szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu, który opisałam w tym artykule? Sprawdź, czy jestem w stanie Ci pomóc.
Skorzystaj z formularza lub napisz bezpośrednio na mojego maila m.korol@creativa.legal
Uzupełnij poniższy formularz, jeżeli np.:
- masz pytania z zakresu o którym pisałem w tym artykule,
- szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu,
- chcesz wiedzieć, jak wygląda współpraca z nami, terminy oraz koszty.
Pierwszy kontakt jest bezpłatny i ma on na celu ustalenie zakresu potencjalnej naszej pomocy oraz Twoich pytań i wątpliwości.
Po przesłaniu formularza skontaktujemy się z Tobą w ciągu 24h w celu ustalenia dalszych szczegółów.
Przed wysłaniem wiadomości zapoznaj się z naszą Polityką prywatności.
Stały charakter wystawy
Dodatkowo ww. regulacja może znaleźć zastosowanie wyłącznie do utworów, których wystawienie ma charakter stały. Co to oznacza? To, że z prawa panoramy nie można swobodnie korzystać w przypadku np. zdjęć umieszczonych nawet w otwartej przestrzeni publicznej, ale z ograniczonym czasem trwania ekspozycji. Z prawa panoramy nie skorzystają zatem wystawy czasowe, wystawy o nietrwałym charakterze (np. z piasku, lodu, czy innego nietrwałego materiału), czy witryny sklepowe (które oprócz tego, że nie mają stałego charakteru, to z reguły umieszczone są w zamkniętych przestrzeniach).
Billboardy i graffiti
Problematyczna jest natomiast kwestia oceny stałości jeżeli chodzi o reklamy na billboardach i ich utrwalanie oraz np. graffiti. Billboardy, pomimo umieszczenia ich na stałych nośnikach, zmieniają się przecież w zależności od pory roku, kolekcji i firmy zamawiającej publiczną reklamę w danym miejscu. Żywotność graffiti natomiast zależy w głównej mierze od woli właściciela budynku (w przypadku graffiti samowolnego). Można jednak próbować przyjąć stały charakter graffiti zamówionego, tzw. muralu.
Nie do tego samego użytku
Trzeba również pamiętać, że art. 33 Prawa autorskiego zabrania rozpowszechniania utworów do tego samego użytku, tj. zakazane jest wykonywanie kopii utworu wystawionego stale w miejscu publicznym do umieszczenia go np. w innym ogrodzie, czy na innym placu.
Przestrzeń publiczna z samej nazwy jest przeznaczona do korzystania przez ogół osób w niej przebywających. Nie zawsze jednak, jak widzicie po lekturze ww. artykułu nt. prawa panoramy, jednoznacznie będzie można stwierdzić, czy fotografując fragment ulicy, muru, drogi nie naruszymy przy tym np. czyjegoś prawa autorskiego. Warto mieć powyższe na uwadze, szczególnie gdy fotografujemy nie tylko „do szuflady”, a Wasza twórczość będzie następnie rozpowszechniania wszem wobec.
Pomóż nam dotrzeć do innych osób! Udostępnij ten artykuł dalej, niech więcej osób uzyska dzięki niemu potrzebną wiedzę. Dziękujemy!
