Jeżeli jesteś przedsiębiorcą (szczególnie z branży e-commerce) powinieneś przygotować się na zmiany w prawnej ochronie konsumentów, które wejdą w życie 1 stycznia 2021 r. W ich wyniku, taką ochroną zostaną objęci także jednoosobowi przedsiębiorcy, którzy uzyskają m.in. prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość.
Nowe uprawnienia nie będą jednak rozciągały się na wszystkie zawierane przez nich umowy, lecz jedynie na te, które nie będą miały charakteru zawodowego (czyli nie będą mieściły się w przedmiocie ich działalności).
Choć z jednej strony (jako przedsiębiorca) będziesz zapewne beneficjentem nowych regulacji, z drugiej będziesz musiał przestrzegać ich w relacjach ze swoimi kontrahentami. Szczególną uwagę powinieneś poświęcić odpowiedniej modyfikacji obecnie stosowanych regulaminów.
Co i jak należy zrobić? – odpowiedź odnajdziesz w niniejszym artykule.
Podsumowanie na start
Nie chcesz czytać całego artykułu? Zapoznaj się z naszym podsumowaniem poniżej:
- Od dnia 1 stycznia 2021 r. jednoosobowi przedsiębiorcy uzyskają ochronę konsumencką w zakresie zwieranych umów, które nie będą miały dla nich charakteru zawodowego.
- „Niezawodowy” charakter będą miały umowy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, lecz niemieszczące się w jej przedmiocie.
- Nowe uprawnienia jednoosobowych przedsiębiorców dotyczą trzech obszarów:
- zakazu stosowania tzw. klauzul niedozwolonych;
- rękojmi oraz szczególnych zagadnień dotyczących umowy sprzedaży;
- prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
- Przygotowanie do zmian powinno obejmować zarówno modyfikację stosowanych regulaminów i innych wzorców umownych, jak i wprowadzenie odpowiednich rozwiązań w sklepie internetowym i innych platformach, gdzie świadczysz usługi drogą elektroniczną.
- Ochrona konsumencka jednoosobowych przedsiębiorców nie obejmie umów zawartych przed 1 stycznia 2021 r.
(Dalsza część artykułu poniżej.)
Newsletter, który pomoże Ci rozwinąć 
Twój e-commerce pod kątem prawnym i biznesowym.
Dołącz do społeczności ok. 5500 właścicieli oraz kadry zarządzającej i managerskiej w branży e-commerce! Otrzymuj co 2 tygodnie najważniejsze informacje.
Więcej o naszym newsletterze „Let’s talk e-com” przeczytasz pod linkiem: https://letstalkecom.pl/
Po zapisaniu się odbierz od nas powitalnego maila z bonusami m.in. bezpłatne nagrania webinarów i szkoleń dla branży e-commerce!
W razie problemów, napisz do nas. Sprawdź folder spam/oferty.
Aktywując przycisk pod formularzem, akceptujesz nasz Regulamin (w zakresie dotyczącym Newslettera) oraz wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści edukacyjnych, informacji o produktach i usługach kancelarii Creativa Legal Korol Szczudło adwokaci sp.p., np. o nowych artykułach, kursach on-line, czy zniżkach. Przeczytaj, w jaki sposób przetwarzamy Twoje dane osobowe w naszej Polityce prywatności.
Wprowadzenie, czyli po co przedsiębiorcom prawa konsumenta?
Zapewne zadajesz sobie pytanie, czemu ustawodawca modyfikuje utrwalony od wielu lat porządek i zaciera dotychczas wyraźną granicę między przedsiębiorcą a konsumentem.
Odpowiedź tkwi właśnie w nadmiernie rygorystycznym zróżnicowaniu prawnej ochrony tych dwóch grup, które często nie miało uzasadnienia w rzeczywistości – czy bowiem poziom rozeznania rynkowego właściciela warsztatu samochodowego kupującego komputer „na firmę” różni się od poziomu rozeznania konsumenta kupującego taki sam produkt?
Skoro prawo ma w założeniu chronić tą ze stron stosunku prawnego, która dysponuje mniejszym rozeznaniem i wiedzą, niż jej kontrahent, nie ma powodu pozbawiać tej ochrony przedsiębiorców dokonujących transakcji niemieszczących się w przedmiocie ich działalności.
Kto zyska nowe uprawnienia?
Jak już wcześniej wspomniano, uprawnienia konsumenckie uzyskają osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą (podlegające wpisowi do CEIDG).
Należy jednak zaznaczyć, że nie będą one rozciągały się na wszystkie umowy zawierane przez takich przedsiębiorców, lecz jedynie na te, które nie będą miały dla nich charakteru zawodowego (w dalszej części artykułu będą one nazywane dla uproszczenia „umowami niezawodowymi”).
Bez zmian pozostanie sytuacja przedsiębiorców wykonujących swoją działalność w innej formie prawnej (np. spółki handlowej, stowarzyszenia czy fundacji).
Jak odróżnić umowę zawodową od niezawodowej?
W kontekście zmian wprowadzonych przez nowelizację, precyzyjne ustalenie charakteru zawieranej umowy nabiera dla Ciebie kluczowego znaczenia, bowiem zależności od konkretnej sytuacji, Twój kontrahent (będący jedną i tą samą osobą) może posiadać status konsumenta, przedsiębiorcy z ochroną konsumencką lub „zwykłego” przedsiębiorcy, co ilustruje poniższy przykład:
Jan Kowalski – właściciel warsztatu samochodowego – kupuje w Internecie tablet (zamierza podarować go synowi na urodziny), komputer (chce za jego pomocą prowadzić stronę internetową warsztatu i wymieniać maile z klientami) oraz nowy zestaw narzędzi. W ramach umowy sprzedaży:
– tabletu – Jan Kowalski będzie posiadał status konsumenta (nabył go bowiem w celu niezwiązanym z jego działalnością gospodarczą);
– komputera – Jan Kowalski będzie posiadał status przedsiębiorcy z ochroną konsumencką (chociaż nabył go „na firmę” i w celach związanych z prowadzoną działalnością, zawarta umowa nie mieści się w jej przedmiocie, dlatego nie ma charakteru zawodowego);
– narzędzi – Jan Kowalski będzie posiadał status zwykłego przedsiębiorcy (zawarta umowa jest związana z prowadzoną przez niego działalnością i ma charakter zawodowy).
Spodziewane trudności w wytyczeniu wyraźnych granic między umowami zawodowymi i niezawodowymi stanowią źródło największych obaw związanych z nowelizacją (sytuacje rzeczywiście zachodzące na rynku nie są przeważnie tak jednoznaczne, jak ta opisana powyżej). Wprawdzie ustawodawca wskazuje, że ustalenie charakteru umowy może nastąpić w oparciu o przedmiot działalności przedsiębiorcy ujawniony w CEIDG, jednakże sposób ten nie zawsze pozwoli usunąć wszystkie wątpliwości. Nie bez znaczenia pozostaje również trudność każdorazowej weryfikacji takich transakcji.
Sposobem na zabezpieczenie się przed negatywnymi skutkami błędnej kwalifikacji umowy może być odebranie od kontrahenta oświadczenia o przykładowej treści: “Oświadczam, że niniejsza umowa, nie ma dla mnie charakteru zawodowego, wynikającego z przedmiotu wykonywanej przeze mnie działalności gospodarczej”.
Takie oświadczenie możesz umieścić wśród postanowień umowy zawieranej w sposób tradycyjny (na papierze) lub w formie dodatkowego checkboxa obok regulaminu i zgody na wysyłkę newslettera, które zapewne już posiadasz w swoim sklepie internetowym. Ponadto nie jest wykluczone, że praktyka rynkowa wypracuje jeszcze inne rozwiązania w zakresie weryfikacji charakteru zawieranych umów.
Jakie uprawnienia zyskają jednoosobowi przedsiębiorcy?
Nowe uprawnienia jednoosobowych przedsiębiorców dotyczą trzech obszarów:
- zakazu stosowania tzw. klauzul niedozwolonych;
- rękojmi oraz szczególnych zagadnień dotyczących umowy sprzedaży;
- prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
WAŻNE! – nowe uprawnienia opisane w niniejszym artykule nie obejmują umów zawartych przed 1 stycznia 2021 r., dlatego tych zawartych przed tą datą nie musisz aneksować.
Gotowy regulamin dla sklepu internetowego
Nasze gotowe dokumenty dla sklepów internetowych stanowią szybkie i ekonomiczne rozwiązanie dla przedsiębiorców, chcących rozwijać swój biznes dynamicznie i zgodnie z prawem.
Pozwalają one nie tylko zaoszczędzić czas, ale również pieniądze, które zazwyczaj trzeba przeznaczyć na wiele różnych spraw.
- Regulamin, polityka prywatności, RODO i inne!
- Gdy sprzedajesz produkty fizyczne, elektroniczne lub mieszane
- Rok aktualizacji z opcją przedłużenia
- Stworzone przez ekspertów e-commerce
- Otrzymasz instrukcje, checklisty i proste edytowalne dokumenty
- Bez abonamentu, jednorazowa płatność
A jeżeli potrzebujesz indywidualnej pomocy przy swoim sklepie internetowym, napisz do nas korzystając z formularza kontaktowego!
Zakaz stosowania tzw. klauzul niedozwolonych
Od dnia 1 stycznia 2021 r. w umowach niezawodowych zawieranych z jednoosobowymi przedsiębiorcami zakazane będzie umieszczanie tzw. klauzul niedozwolonych. Są to postanowienia umowne nieuzgodnione indywidualnie z kontrahentem (zawarte najczęściej w regulaminach i innych wzorcach umownych), które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Jeżeli takie postanowienia pojawią się umowie niezawodowej, jednoosobowy przedsiębiorca nie będzie nimi związany.
Przykładowy katalog klauzul niedozwolonych znajduje się w art. 385(3) Kodeksu cywilnego i obejmuje postanowienia umowne, które m.in.:
- wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie;
- wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
- zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta;
- nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego;
- stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia.
Choć we wszystkich powyższych przepisach mowa jest o konsumencie, w wyniku nowelizacji będą one odnosiły się także do jednoosobowych przedsiębiorców.
Zakaz stosowania klauzul niedozwolonych rozciąga się na wszystkie umowy (zarówno te zawierane w sposób tradycyjny, jak i na odległość), dlatego jeżeli posługujesz się regulaminem lub innym wzorcem umownym, będziesz musiał je zmodyfikować w oparciu o katalog zawarty w Kodeksie cywilnym lub stworzyć specjalną wersję dla umów niezawodowych. Alternatywą jest całkowite usunięcie tego rodzaju postanowień z regulaminu stosowanego w relacjach z wszystkimi jednoosobowymi przedsiębiorcami, bez rozróżniania na charakter zawieranej umowy.
Rękojmia i szczególne zagadnienia dotyczące umowy sprzedaży
Mianem rękojmi określa się odpowiedzialność sprzedawcy za wady (fizyczne lub prawne) rzeczy, którą sprzedał. Chociaż co do zasady występuje ona przy każdej umowie sprzedaży (zawieranej zarówno w między dwoma przedsiębiorcami, jak i między przedsiębiorcą i konsumentem), zakres wynikających z niej uprawnień konsumenta jest szerszy, niż kupującego będącego przedsiębiorcą. Sytuacja ta zmieni się 1 stycznia 2021 r., kiedy to ochronę konsumencką uzyskają także jednoosobowi przedsiębiorcy zawierający niezawodowe umowy sprzedaży.
Do ważniejszych takich uprawnień należą m.in.:
- domniemanie istnienia wady fizycznej rzeczy w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego (czyli najczęściej w chwili wydania rzeczy), jeżeli wada ta została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy;
- brak zwolnienia sprzedawcy z rękojmi w przypadku sprzedaży rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku (np. węgla, pomidorów, cukru) lub rzeczy mających powstać w przyszłości, nawet jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy;
- prawo do żądania spełnienia konkretnego świadczenia przez sprzedawcę, który zaproponuje usunięcie wad albo wymianę rzeczy na wolną od wad (jeżeli sprzedawca zaproponuje usunięcie wad, kupujący może żądać zamiast tego wymiany rzeczy i na odwrót);
- prawo do żądania od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania rzeczy (kupujący ponosi wtedy część związanych z tym kosztów przewyższających cenę rzeczy sprzedanej) albo zwrotu kosztów demontażu i ponownego zamontowania rzeczy do wysokości jej ceny;
- przyjęcie, że jeżeli sprzedawca nie ustosunkował się w ciągu 14 dni do żądania wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo oświadczenia o obniżeniu ceny, określającego kwotę, o którą cena ma być obniżona, to uznał to żądanie za uzasadnione.
Oprócz powyższego, na jednoosobowym przedsiębiorcy zawierającym niezawodową umowę sprzedaży nie będą ciążyły następujące obowiązki, które miałby jako „zwykły” przedsiębiorca:
– brak utraty uprawnień z tytułu rękojmi nawet w przypadku, gdy kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu;
– brak obowiązku odsprzedaży lub odesłania rzeczy, której grozi pogorszenie (np. zepsucie w przypadku owoców), w sytuacji gdy sprzedawca opóźnia się z wykonaniem obowiązku odebrania rzeczy.
Aby przygotować się do powyższych zmian, powinieneś dostosować do nich postanowienia Twojego regulaminu w części dotyczącej realizacji uprawnień wynikających z rękojmi. Alternatywą jest ograniczenie lub całkowite wyłączenie odpowiedzialności przedsiębiorcy-sprzedającego z tego tytułu (będzie to dopuszczalne nawet w przypadku niezawodowych umów sprzedaży zawieranych z jednoosobowymi przedsiębiorcami).
Prawo odstąpienia od umowy
Wśród zmian wprowadzonych przez nowe przepisy, prawo jednoosobowego przedsiębiorcy do odstąpienia od umowy niezawodowej zawartej na odległość (np. przez Internet, telefon) lub poza lokalem przedsiębiorstwa (np. z domokrążcą) wywołała zapewne największe poruszenie wśród przedstawicieli branży e-commerce. Z jednej strony bowiem mogą oni zanotować wzrost liczby transakcji, lecz z drugiej – muszą dobrze przygotować się na nadchodzące zmiany, nie tylko pod względem prawnym, lecz także technicznym.
Dostosowanie regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną (lub sklepu internetowego) do nowych wymagań nie powinno stanowić dla Ciebie dużego problemu – uprawnienia jednoosobowych przedsiębiorców odstępujących od niezawodowej umowy będą bowiem takie same, jak konsumenta. Nieco trudniejszym zadaniem może okazać się wprowadzenie mechanizmów pozwalających na skuteczne ustalenie, czy dany kontrahent zawiera umowę:
- jako konsument, czy jednoosobowy przedsiębiorca? (możesz zweryfikować to np. poprzez wprowadzenie na swojej platformie osobnych kont dla konsumentów i przedsiębiorców lub obowiązku złożenia odpowiedniej deklaracji w procesie finalizacji transakcji);
- zawodową czy niezawodową? (możesz zweryfikować to np. poprzez wprowadzenie na swojej platformie oświadczenie opisanego na początku artykułu, zawartego w regulaminie oraz umieszczonego przy checkbox’ie – zależnie od kręgu osób/podmiotów, którym sprzedajesz usługi lub produkty).
W przypadku skorzystania przez jednoosobowego przedsiębiorcę z prawa odstąpienia od niezawodowej umowy, przed jego uwzględnieniem powinieneś zweryfikować zasadność odstąpienia na podstawie kodów PKD (informujących o przedmiocie działalności przedsiębiorcy) zawartych we wpisie w CEIDG. Warto sprawdzić także historię zmian wpisu, gdyż sytuacja, w której Twój klient dokonał zmian kodów PKD po zawarciu umowy specjalnie po to, by móc potem od niej odstąpić w ciągu 14 dni jest teoretycznie możliwa, choć raczej mało prawdopodobna. Alternatywą dla szczegółowego analizowania każdego przypadku jest przyznanie prawa odstąpienia od umowy wszystkim jednoosobowym przedsiębiorcom.
Mając w pamięci nasiloną aktywność internetowych oszustów i naciągaczy w związku z poprzednią nowelizacją praw konsumenta oraz wejściem w życie przepisów RODO, zmiany wynikające z nowelizacji powinieneś wdrożyć u siebie z odpowiednim wyprzedzeniem. Nie jest bowiem wykluczone, że takie osoby będą celowo dokonywały transakcji już chwilę po północy 1 stycznia 2021 r., a w razie zdobycia dowodów stosowania nieaktualnego regulaminu – żądały „haraczu” pod groźbą zgłoszenia tego odpowiednim organom.
Proponowane rozwiązania dla przedsiębiorców z branży e-commerce:
- dodaj w formularzu zakupowym oświadczenia o statusie przedsiębiorcy oraz niezawodowym charakterze zawieranej umowy;
- zweryfikuj swój regulamin pod kątem obecności klauzul niedozwolonych, a w razie ich wykrycia – zastrzeż, że nie dotyczą one konsumentów i przedsiębiorców z uprawnieniami konsumenckimi, albo usuń je całkowicie;
- jeżeli jeszcze tego nie zrobiłeś, a nie chcesz odpowiadać z tytułu rękojmi za wady, wyłącz uprawnienia klientów-przedsiębiorców wynikające z tego tytułu (będziesz mógł to zrobić nawet w stosunku do przedsiębiorcy z uprawnieniami konsumenckimi);
- rozszerz prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość na przedsiębiorców z uprawnieniami konsumenckimi albo na wszystkich swoich klientów bez wyjątku;
- w sytuacji, gdy przedsiębiorca powołujący się na uprawnienia konsumenckie będzie chciał odstąpić od umowy zawartej na odległość, zweryfikuj dodatkowo jego kod PKD oraz ewentualnie złożone oświadczenie o niezawodowym charakterze zawartej umowy.
Gotowy regulamin dla sklepu internetowego
Nasze gotowe dokumenty dla sklepów internetowych stanowią szybkie i ekonomiczne rozwiązanie dla przedsiębiorców, chcących rozwijać swój biznes dynamicznie i zgodnie z prawem.
Pozwalają one nie tylko zaoszczędzić czas, ale również pieniądze, które zazwyczaj trzeba przeznaczyć na wiele różnych spraw.
- Regulamin, polityka prywatności, RODO i inne!
- Gdy sprzedajesz produkty fizyczne, elektroniczne lub mieszane
- Rok aktualizacji z opcją przedłużenia
- Stworzone przez ekspertów e-commerce
- Otrzymasz instrukcje, checklisty i proste edytowalne dokumenty
- Bez abonamentu, jednorazowa płatność
A jeżeli potrzebujesz indywidualnej pomocy przy swoim sklepie internetowym, napisz do nas korzystając z formularza kontaktowego!
Podsumowanie
Choć zmiany przewidziane przez nowelizację nie zmienią radykalnie sytuacji panującej na rynku, z pewnością wymagają podjęcia przez Ciebie odpowiednich przygotowań. Zapewne nieuniknionym będzie skorzystanie w tym zakresie z pomocy prawnika lub takich artykułów jak ten, w którym odnajdziesz wskazówki zarówno w zakresie modyfikacji regulaminu, jak i modernizacji platformy świadczenia usług drogą elektroniczną (lub Twojego sklepu internetowego).
Ważne jest także, aby wdrożenie zmian nie odbywało się “na ostatnią chwilę”, gdyż zwiększa to ryzyko wystąpienia błędów oraz poniesienia nadmiernych kosztów. Uwzględnienie opisanych wskazówek pozwoli Ci na bezproblemowe dostosowanie prowadzonej działalności do nowych wymogów oraz skupienie się przede wszystkim na jej dalszym rozwijaniu.
Tak jak było przy wdrażaniu RODO, uważaj na straszenie dużymi karami oraz zbyt wygórowane ceny takich usług.
Jak zawsze prosimy Cię o udostępnienie tego artykułu dalej. Dziękujemy!
