Szukaj
Close this search box.

Jak wygląda postępowanie przed UOKIK i Rzecznikiem Praw Konsumentów? Poradnik dla sklepów

W polskim prawie funkcjonują rozróżniamy dwa najistotniejsze stanowiska publiczne, których zadaniem jest stanie na straży praw konsumentów. Na szczeblu lokalnym, a dokładnie powiatowym funkcjonuje Rzecznik Praw Konsumenta – samorząd powiatowy ma obowiązek utworzenia takiego stanowiska i zatrudnienia na nie osoby z co najmniej 5-letnią praktyką zawodową. Na szczeblu krajowym kluczowym organem jest Prezes UOKiK (Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów).

Spis treści

Jakie są ich uprawnienia i jak wygląda procedura postępowania przed nimi? Poradnik dla sklepów internetowych.

Rzecznik Praw Konsumenta 

W przypadku Rzecznika Praw Konsumenta, bardziej precyzyjnie ujmując, postępowanie nie toczy się przed nim, lecz z jego udziałem. Pierwszym krokiem konsumenta w przypadku naruszenia jego praw będzie postępowanie reklamacyjne toczone z udziałem samego przedsiębiorcy. 

Przeważnie przedsiębiorcy przewidują pewnego rodzaju postępowanie reklamacyjne, które prowadzi do polubownego rozwiązania sporu bez udziału Rzecznika. W przypadku odmowy pewnego świadczenia rekompensującego od przedsiębiorcy, konsument może zwrócić się do Rzecznika z prośbą o dołączenie do sporu i doprowadzenie do ugodowego rozwiązania lub wszczęcia przez niego postępowania cywilnego przed sądem. Konsument może jednak zwracać się do Rzecznika również i na wcześniejszym etapie sprawy np. w celu uzyskania informacji o przysługujących mu prawach. 

Kiedy Rzecznik będzie mógł interweniować? 

Zakres jego uprawnień jest szeroki i dotyczy wszelkich spraw konsumenckich, a więc między innymi: 

  • sprzedaży towarów w lokalu przedsiębiorcy – np. w sytuacji odmowy przyjęcia reklamacji czy nieskutecznego usunięcia wad towaru; 
  • sprzedaży poza lokalem i na odległość – będą to sytuacje wprowadzania w błąd co do przedmiotu sprzedaży, niezrozumiałe umowy lub poszczególne klauzule, nieprzekazania konsumentowi kopii właściwych dokumentów użycia w umowie tzw. klauzul abuzywnych, czyli takich, które naruszają uprawnienia konsumenta; 
  • wadliwego, naruszającego prawa konsumenta świadczenia usług telekomunikacyjnych, przewozowych, transportowych, spedycyjnych, turystycznych, edukacyjnych, finansowych, deweloperskich, związanych z dostawą mediów, ubezpieczeniowych, zdrowotnych lub innych. 

Należy pamiętać, że Rzecznik Praw Konsumenta nie jest uprawniony do tego, by samodzielnie rozstrzygać spory konsumentów z przedsiębiorcami. Jego „zadaniem” jest doprowadzenie do polubownego rozwiązania sporu bez wchodzenia na drogę sądową.  

W tym celu Rzecznik może wezwać przedsiębiorcę do przedłożenia wyjaśnień i informacji w danej sprawie. Niezastosowanie się do wezwania przez przedsiębiorcę wiąże się z karą grzywny w wysokości nie niższej niż 2000 złotych.  

Obecność Rzecznik Praw Konsumentów w postępowaniu cywilnym 

Brak polubownego rozstrzygnięcia uprawnia Rzecznika Praw Konsumentów do tego, by samodzielnie wnieść powództwo do sądu na rzecz konsumenta – co istotne, nie potrzebuje on do tego zgody samego zainteresowanego konsumenta. Ponadto Rzecznik jest uprawniony do przystąpienia do toczącego się już postępowania cywilnego, wszczętego przez konsumenta. W tej sytuacji niezbędna będzie jednak zgoda powoda. W obu przypadkach, dalsze czynności i tok postępowania biegnie już według zasad ustalonych w Kodeksie Postępowania Cywilnego, czyli po prostu w postępowaniu cywilnym. 

Prezes UOKiK 

Inaczej prezentuje się sytuacja prawna Prezesa UOKiK. Jest to organ działający w skali całego państwa, zatem też jego uprawnienia są znacznie szersze. 

Prezes UOKiK uprawniony jest do wszczynania postępowań: 

  1. wyjaśniających – mających na celu wstępne rozeznanie w danej sprawie,  
  2. antymonopolowych – dotyczących przede wszystkim koncentracji na rynku i wyrażenia na to zgody lub obarczenia jej odpowiednimi warunkami,  
  3. w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone – tj. za klauzule abuzywne wskazane w Kodeksie Cywilnym jako naruszające prawo lub dobre obyczaje i w konsekwencji niewiążące konsumentów (oznacza to, że konsument nie jest zobowiązany do ich przestrzegania, nawet jeśli są wpisane w umowie); 
  4. w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów – tj. zachowań przedsiębiorców sprzecznych z prawem lub dobrymi obyczajami, które godzą w ogólny, abstrakcyjny interes wszystkich konsumentów, którzy mogą być danym zachowaniem potencjalnie narażeni (zbiorowym interesem nie jest suma interesów indywidualnych). 

Postępowanie wyjaśniające może poprzedzać wszystkie pozostałe. 

Przebieg postępowania 

„Standardowo” postępowanie przed Prezesem UOKiK powinno zaczynać się właśnie od postępowania wyjaśniającego, które może trwać nie dłużej niż 4 miesiące (lub 5 miesięcy w sprawach szczególnie skomplikowanych). Postępowanie może zostać wszczęte, jeśli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia prawa lub jeśli mogło dojść do naruszenia interesów konsumentów. Celem postępowania wyjaśniającego jest rozeznanie, zebranie wyjaśnień, informacji od przedsiębiorców i wstępne ustalenie, czy doszło do naruszenia prawa. Prezes UOKiK jest uprawniony wówczas do żądania od przedsiębiorców dostarczenia odpowiednich informacji.  

Adekwatnym przykładem takiego postępowania z ostatnich dni jest postępowanie w sprawie influencerów i promowania przez nich produktów – Prezes UOKiK może wówczas wezwać tych influencerów, którzy są przedsiębiorcami do przedłożenia np. umów z firmami, w ramach których odbywa się płatna promocja ich produktów na social mediach.  

W toku postępowania, zarówno wyjaśniającego jak i pozostałych za dowody w sprawie posłużyć mogą wszelkie dokumenty, zeznania świadków czy opinie biegłych. Dla przyspieszenia postępowania, Prezes UOKiK może zarządzić przeprowadzenie rozprawy. 

Co istotne, rozprawa jak i całe postępowanie nie może prowadzić do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. O ile przedsiębiorca ma obowiązek przedstawić informacje objęte przedmiotem żądania Prezesa UOKiK, o tyle przepisy zabezpieczają przedsiębiorcę przed ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa osobom trzecim – w tym celu istnieje możliwość przeprowadzenia rozprawy niejawnej oraz urzędnicy zobowiązani są do przestrzegania odpowiednich procedur w celu zabezpieczenia informacji przed ujawnieniem. 

Prezes UOKiK kończy postępowanie w drodze decyzji. Od decyzji Prezesa UOKiK przysługuje prawo do wniesienia odwołania do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 1 miesiąca od jej doręczenia.  

Podsumowanie 

Zarówno postępowanie przed Rzecznikiem Praw Konsumentów, jak i Prezesem UOKiK może stanowić dodatkowe źródło obowiązków dla przedsiębiorcy. Należy zauważyć, że ochrona konsumentów od strony prawnej stale się rozszerza wskutek wdrażania do polskiego prawa kolejnych dyrektyw unijnych w tym przedmiocie. 

Dodatkowe kłopoty mogą sprawiać nieostre pojęcia takie jak „zbiorowy interes” czy „dobre obyczaje”, których odpowiednia interpretacja wymaga zaznajomienia się z wcześniejszymi decyzjami Prezesa UOKiK, sądów polskich, jak i TSUE. 

Najlepszym sposobem uniknięcia wszelkich spraw przed tymi organami jest oczywiście utrzymywanie wysokiej transparentności reklamy, czy sprzedaży towarów.  

W ramach prewencji warto również zaznajomić się z zestawieniem klauzul niedozwolonych UOKiK pod linkiem: https://www.rejestr.uokik.gov.pl/ 

W sytuacji konieczności uczestnictwa w takim postępowaniu, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej dla zapewnienia sobie znacznie większego spokoju. 

Picture of Arkadiusz Szczudło

Arkadiusz Szczudło

Jestem adwokatem, Partnerem Zarządzającym w kancelarii Creativa Legal, mentorem i twórcą internetowym. Specjalizuję się w prawie nowych technologii oraz prawnym wsparciu biznesu – w tym w szczególności e-commerce i biznesu online. Jestem ekspertem w zakresie prawnych aspektów technologii blockchain. Poznaj autora.

Newsletter, który pomoże Ci się rozwijać!

Dołącz do społeczności właścicieli, kadry zarządzającej i managerskiej w firmach takich jak Twoja!

Zaufało nam już ponad 7000 osób :)

Raz w miesiącu otrzymasz od nas wiadomość edukacyjną w ramach Twojej branży, case study prawne i biznesowe, czy masę innych wartościowych informacji. 

Po zapisaniu się odbierz od nas maila z potwierdzeniem. W razie problemów, napisz do nas. Sprawdź folder spam/oferty.

Aktywując przycisk pod formularzem, akceptujesz nasz Regulamin (w zakresie dotyczącym Newslettera) oraz wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści edukacyjnych, informacji o produktach i usługach kancelarii Creativa Legal Korol Szczudło adwokaci sp.p., np. o nowych artykułach, kursach on-line, czy zniżkach. Zapoznaj się z naszą Polityką prywatności.