TikTok, Instagram i Facebook Reels to nie tylko śmieszne filmiki z kotami, ale często wartościowy content edukacyjny lub efektywne narzędzie marketingowe. Chcesz wiedzieć jak korzystać z nich zgodnie z prawem i dzięki nim zbudować zasiegi? Oto nasze wskazówki!
Podsumowanie na start
Nie chcesz czytać całego artykułu? Zapoznaj się z naszym podsumowaniem na start!
- Utwory muzyczne są przedmiotami prawa autorskiego, a ich twórcy korzystają z pełni praw autorskich majątkowych i osobistych. Twórcy mogą przenieść autorskie prawa majątkowe lub udzielić licencji na wykorzystanie utworów, ale prawa osobiste zawsze pozostaną przy nich.
- Instagram, Facebook i TikTok oferują swoim użytkownikom biblioteki muzyczne zawierające utwory, do których serwisy te uzyskały prawa na podstawie umów licencyjnych zawartych z wytwórniami lub twórcami.
- Korzystanie z utworów z bibliotek Instagrama, Facebooka czy TikToka do tworzenia filmików lub rolek (Reels) w tym serwisach i z wykorzystaniem udostępnianych przez nie narzędzi jest legalne.
- Zawartość bibliotek oraz zasady korzystania z muzyki w poszczególnych serwisach różnią się w zależności od rodzaju profilu i tego, czy Twój filmik ma być wykorzystywany komercyjnie czy nie. Prowadzenie działalności komercyjnej z profilu prywatnego (niekomercyjnego) może kosztować Cię „bana”, a w skrajnym przypadku wiązać się z odpowiedzialnością odszkodowawczą wobec twórcy użytego utworu.
- Powołanie się na prawo cytatu nie zawsze będzie skuteczne – wkomponowanie utworu muzycznego w Reels’a czy filmik na TikToku budzi uzasadnione wątpliwości co do proporcji twórczych pomiędzy nagraniem, a podkładem muzycznym, od czego zależy legalność użytku fragmentu cudzego utworu w ramach prawa cytatu.
Czym jest muzyka w świetle Prawa autorskiego?
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Utwory muzyczne lub słowno-muzyczne są sztandarowym przykładem tego rodzaju dzieł.
Twórca utworu muzycznego posiada więc uprawnienia osobiste i majątkowe do swojego utworu. Te drugie mogą zostać przeniesione na inne podmioty. Twórca może także udzielić innym licencji na ich wykorzystanie w określonym czasie, zakresie, terminie czy na ograniczonym terytorium.
Licencja umożliwia licencjobiorcy korzystanie z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji. Ważnym elementem jest też możliwość udzielenia sublicencji – globalne serwisy takie jak TikTok czy Instagram będą bardziej skore do zbiorowego nabycia praw do utworów muzycznych od wytwórni, które to same musiały wcześniej nabyć prawa do muzyki.
WAŻNE! Nasze rozważania dotyczą korzystania z cudzych utworów. Jeśli jesteś twórcą utworu muzycznego, który chcesz wykorzystać – twórz dalej bez ograniczeń (chyba, że po drodze przeniosłeś na kogoś część praw)!
Jak dodawać muzykę do filmików na TikToku?
TikTok zawarł umowy licencyjne właśnie z wytwórniami muzycznymi nabywając uprawnienia do udostępniania muzyki, a także gwarantując te prawa swoim użytkownikom.
TikTok udostępnia swoim użytkownikom dwie biblioteki utworów – bibliotekę dedykowaną tworzeniu treści na użytek prywatny (niekomercyjny) oraz utworów dedykowanych do wykorzystania w celach komercyjnych. Ich zawartość jest różna.
Co więcej, standardowa biblioteka utworów bazuje na utworach, do których TikTok nabył licencję nieuwzględniająca wykorzystania w celach komercyjnych. Potencjalnie zatem złamanie tych reguł przez mogłoby skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą TikToka, a następnie użytkownika, który się tego naruszenia dopuścił.
Zasady korzystania z muzyki dostępnej w ramach licencji komercyjnej i niekomercyjnej różnią się nie tylko samym celem jej udostępnienia. Muzyka dostępna w ramach komercyjnej licencji TikToka nie może bowiem być wykorzystywana do tworzenia remiksów czy przeróbek poza narzędziami udostępnianymi przez TikToka.
Jednocześnie warto wiedzieć, że wszyscy użytkownicy TikToka są uprawnieni do publikowania swoich treści (utworzonych z wykorzystaniem muzyki dostępnej w bibliotekach TikToka) w innych platformach.
Jak korzystać z muzyki na Instagramie i Facebooku?
Stojąca za Facebookiem i Instagramem spółka Meta Platforms również zdecydowała się na stworzenie dwóch bibliotek utworów.
Na podstawie zawartych przez Metę umów licencyjnych dozwolone jest wykorzystywanie utworów na potrzeby osobiste, niekomercyjne. Konta użytkowników biznesowych nie mają dostępu do tej biblioteki – na ich potrzeby została stworzona odrębna kolekcja nagrań. Ciekawostka: zgodnie z zasadami korzystania z muzyki na Instagramie w przypadku obu serwisów jest to kolekcja należąca do Facebooka.
Także w przypadku Instagrama możliwe jest publikowanie Reelsów utworzonych z wykorzystaniem ww. muzyki w innych platformach.
Jednocześnie Meta udostępniła użytkownikom swoich serwisów kilka wskazówek dotyczących legalnego i efektywnego korzystania z muzyki w tworzeniu filmów na żywo:
- im więcej nagrań pełnych utworów zawiera film, tym większe prawdopodobieństwo, że zostaną na niego nałożone ograniczenia (np. wyciszenie lub blokada);
- używanie krótkich fragmentów muzycznych;
- film powinien mieć aspekt wizualny – nagranie dźwiękowe nie powinno być głównym elementem filmu.
Dlaczego warto korzystać z bibliotek uczciwie?
Użytkownicy TikToka, Instagrama czy Facebooka uzyskują dostęp do poszczególnych rodzajów bibliotek zgodnie z tym, jak zakwalifikują swój profil. Ważne, by zrobić to uczciwie. Próba prowadzenia działalności komercyjnej, w tym reklamowej, przy wykorzystaniu profilu oraz muzyki dedykowanej użytkownikom niekomercyjnym może skończyć się zablokowaniem filmiku, jego usunięciem, a nawet „banem”, co przecież mijałoby się z celem aktywności w „socialach”.
Zastanawiasz się, czy dotąd robiłaś/robiłeś to dobrze? Umów się na konsultację z ekspertem!
Czy mogę korzystać w socialach z muzyki spoza bibliotek?
Czy muszę oznaczać twórców muzyki wykorzystanej w filmiku?
A gdyby tak dodając do Reelsa lub filmiku na TikToku kilkunastosekundowy fragment utworu muzycznego możemy uznać, że to tylko (nieistotny) urywek dodany do rolki, która sama w sobie może być utworem? To nie jest najlepszy pomysł.
Zgodnie z art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub jeśli jest to uzasadnione rodzajem twórczości (np. satyra).
Jakie zatem warunki należałoby spełnić, by skorzystać z utworu spoza biblioteki w ramach prawa cytatu:
- włączenie cytowanego fragmentu (urywka) do własnego;
- zachowanie odpowiedniej proporcji pomiędzy cytowanym fragmentem a resztą utworu (cytowany fragment powinien jedynie uzupełniać utwór);
- cytowanie wyłącznie utworów wcześniej rozpowszechnionych;
- wskazanie twórcy i źródła cytowanego fragmentu;
- cytowanie w konkretnym celu znajdującym oparcie w przepisach prawa autorskiego.
Po drugie, oprócz powyższych warunków, cytowanie nie może naruszać normalnego korzystania z utworu, czyli takiego, które w normalnych warunkach pozwala uzyskać autorowi określony dochód. Naruszeniem będzie zatem sytuacja, w której korzystanie z prawa cytatu pozbawi twórcę wynagrodzenia, które mógłby otrzymać (np. od TikToka).
Po trzecie, cytowanie nie może godzić w słuszne interesy twórcy, czyli nie może przynosić twórcy nieuzasadnionego uszczerbku dla jego słusznych, majątkowych i niemajątkowych interesów.
Co istotne, nawet jeśli nie masz wątpliwości co do tego, że możesz działać w ramach prawa cytatu pamiętaj, że nadal będziesz podlegać zasadom społeczności TikToka, Instagrama czy Facebooka (w świetle których np. niektóre dozwolone na gruncie art. 29 ustawy o prawie autorskim satyry mogłyby zostać uznane za zabronione).
Podsumowanie
Najprostszym i najbardziej intuicyjnym rozwiązaniem w celu rozróżnienia, jak legalnie posłużyć się cudzą muzyką w Reelsach jest korzystanie z utworów dostępnych w bibliotekach danych aplikacji oraz stosowanie udostępnianych przez nie narzędzi do tworzenia czy remiksowania utworów.
Giganci pokroju Instagrama czy TikToka wyszli oczekiwaniom swoich użytkowników odpowiednio zabezpieczyły ich prawa do korzystania z utworów muzycznych poprzez nabycie licencji. Nie oznacza to jednak pełnej swobody – w razie wątpliwości co do zakresu lub sposobu dozwolonego użytku warto zajrzeć do regulaminu, a w bardziej skomplikowanych przypadkach zachęcamy do kontaktu z nami!
Zdjęcie od Stas Knop.
