Sprzedaż alkoholu przez Internet 2024. Poradnik od prawnika

Czy sprzedaż alkoholu przez Internet jest zgodna z prawem? Odpowiedzi na to pytanie udzielę na podstawie kluczowego w tej materii wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2022 r. (sygn. akt: II GSK 2034/18). 

Jeżeli aktualnie sprzedajesz alkohol stacjonarnie i planujesz rozszerzyć swoją działalność na obszar e-commerce, znajomość powyższego orzeczenia to absolutny must have. 

Przeczytaj także:

• Zakaz reklamy alkoholu – legalna reklama
• Czy wolno reklamować alkohol?
• Jak kupić lub sprzedać sklep internetowy oraz markę bezpiecznie i zgodnie z prawem?
• Regulamin dla sklepu internetowego – jak napisać kompleksowy regulamin sklepu internetowego?
• Jak założyć sklep internetowy krok po kroku? Poradnik od prawnika

Podsumowanie na start

1. Zasady sprzedaży i podawania napojów alkoholowych określa ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tzw. ustawa antyalkoholowa).
2. Powyższa ustawa dopuszcza sprzedaż napojów alkoholowych jedynie przez przedsiębiorców posiadających odpowiednie zezwolenie. 
3. Tradycyjne stanowisko organów i sądów zakładało, że brak wymienienia w ustawie sklepu internetowego jako dozwolonego punktu sprzedaży alkoholu oznacza zakaz sprzedaży napojów alkoholowych w takich sklepach. 
4. Wyrok NSA z 8 września 2022 r. zmienił powyższe podejście, uznając, że sklep internetowy nie jest dodatkowym miejscem sprzedaży alkoholu, lecz formą komunikacji przedsiębiorcy z potencjalnymi klientami i narzędziem umożliwiającym zawarcie umowy sprzedaży na odległość.
5. Według wyroku NSA, przepisy nie zabraniają sprzedaży alkoholu za pośrednictwem Internetu. Brak wyraźnego zakazu oznacza zatem legalność sprzedaży w takiej formie.
6. Pomimo wyroku z 8 września 2022 r., ryzyko prawne związane ze sprzedażą alkoholu online nadal istnieje, gdyż aktualne przepisy mogą podlegać różnym interpretacjom przez sądy i organy. 
7. Sprzedaż alkoholu w Internecie w każdym przypadku wiąże się z koniecznością uzyskania zezwolenia na stacjonarną sprzedaż alkoholu.
8. Prawidłowe określenie warunków sprzedaży alkoholu w regulaminie sklepu internetowego ma kluczowe znaczenia dla zabezpieczenia takiego modelu sprzedaży.

Chcesz uniknąć ryzyka przy sprzedaży alkoholu w Internecie? Umów się na rozmowę z prawnikiem i skonsultuj swoje wątpliwości – Kliknij tutaj i wypełnij formularz kontaktowy >

Czy sprzedaż napojów alkoholowych przez internet wymaga zezwolenia?

Tak, sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży może być prowadzona wyłącznie na podstawie zezwolenia i tylko w punktach sprzedaży określonych w ustawie. Aby otrzymać odpowiednie zezwolenie, przedsiębiorca musi złożyć wniosek o o jego wydanie.  

Organem uprawnionym do wydania zezwolenia jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), właściwy ze względu na lokalizację punktu sprzedaży napojów alkoholowych. 

Zezwolenie na sprzedaż alkoholu określa m.in.:

1. przedsiębiorcę uprawnionego do sprzedaży alkoholu (zezwolenia nie można zatem „przenieść” na inną osobę);
2. rodzaj sprzedaży objęty zezwoleniem (może ono obejmować hurtową sprzedaż alkoholu albo obrót detaliczny);
3. rodzaj napojów alkoholowych objętych zezwoleniem. Przykładowo, mogą być to napoje o zawartości alkoholu powyżej 4,5% do 18%, z wyjątkiem piwa”;
4. miejsce, w którym może być prowadzona sprzedaż. 

Pamiętaj, że sprzedaż alkoholu na podstawie zezwolenia może być prowadzona jedynie przez przedsiębiorcę w nim oznaczonego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu. Naruszenie tego obowiązku może prowadzić do utraty koncesji (jak potocznie nazywane jest zezwolenie na sprzedaż alkoholu). 

W jakich miejscach można sprzedawać alkohol?

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tzw. ustawy antyalkoholowej), sprzedaż detaliczna napojów alkoholowych może być prowadzona wyłącznie:

1. w sklepach branżowych ze sprzedażą napojów alkoholowych; 
2. na wydzielonych stoiskach – w samoobsługowych placówkach handlowych o powierzchni sprzedażowej powyżej 200 m2; 
3. w pozostałych placówkach samoobsługowych oraz innych placówkach handlowych, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż napojów alkoholowych. 

Jak można łatwo dostrzec, powyższy (zamknięty) katalog punktów sprzedaży nie przewiduje możliwości sprzedaży napojów alkoholowych przez Internet. 

Czy sprzedaż alkoholu przez Internet jest legalna?

Z uwagi na zasygnalizowany powyżej brak sklepów internetowych w ustawowym katalogu punktów sprzedaży, organy samorządowe oraz sądy administracyjne długo stały na stanowisku, że w Polsce obowiązuje zakaz sprzedaży alkoholu przez Internet. Jak bowiem przyjmowano, sklep internetowy jest odrębnym od punktu stacjonarnego miejscem prowadzenia sprzedaży. 

W konsekwencji, wykrycie prowadzenia sprzedaży alkoholu przez Internet niejednokrotnie skutkował cofnięciem przedsiębiorcy zezwolenia na sprzedaż. 

Szansę na zmianę powyższego podejścia przyniósł wspominany na wstępie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2022 r. W orzeczeniu tym uznano, że sklep internetowy (rozumiany jako infrastruktura informatyczna) nie jest miejscem sprzedaży napoju alkoholowego, a jedynie narzędziem umożliwiającym kupującemu skontaktowanie się ze sprzedawcą w celu dokonania zakupu alkoholu (czyli zawarcia umowy sprzedaży). 

Chcesz zweryfikować swój biznes i uniknąć ryzyka przy sprzedaży napojów alkoholowych przez Internet? Umów się na rozmowę z prawnikiem i skonsultuj swoje wątpliwości – Kliknij tutaj i wypełnij formularz kontaktowy >

W ocenie NSA, przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie określają obowiązkowej formy i sposobu zawierania umów sprzedaży alkoholu oraz nie zakazują ich zawierania przez Internet. Tym samym, zgodnie z zasadą „co nie jest zabronione, jest dozwolone”, organy państwa nie mogą poprzez własną interpretację przepisów zakazać przedsiębiorcy posiadającemu zezwolenie na sprzedaż alkoholu zawierania umów jego sprzedaży przez Internet. Aby taki zakaz mógł zostać nałożony, ustawodawca musiałby wprost zapisać go w treści ustawy (czego jednak nie uczynił). 

Dodatkowo, zdaniem NSA, przepisy ustawa nie nakazuje odbierania zakupionego przez Internet alkoholu bezpośrednio przez kupującego. Oznacza to, że odbioru może dokonać np. kurier, który następnie dostarczy alkohol do określonego miejsca (np. domu klienta). 

Ważne – powyższy wyrok NSA dotyczył przedsiębiorcy, który posiadał zezwolenie na sprzedaż alkoholu w punkcie stacjonarnym. Tym samym, sprzedaż online jednoczesnego prowadzenia stacjonarnego punktu sprzedaży nadal jest niedopuszczalna. 

Jeśli chcesz dowiedzieć się, czy prowadzenie reklamy napojów alkoholowych jest legalne, przeczytaj: Zakaz reklamy alkoholu – legalna reklama i promocja

Czy problem sprzedaży alkoholu przez Internet jest ostatecznie rozstrzygnięta? 

Omawiane orzeczenie NSA bez wątpienia przełamuje niekorzystną dla przedsiębiorców interpretację przepisów dotyczących sprzedaży alkoholu w sieci. W konsekwencji, orzeczenie powinno przełożyć się na możliwość rozwijania takiej działalności bez ryzyka wszczęcia postępowania w przedmiocie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.

Należy jednak pamiętać, że orzeczenie to zapadło w realiach konkretnej sprawy i niestety nie wiąże „z automatu” innych sądów i organów samorządowych. Oznacza to, że organy te mogą nadal trzymać się niekorzystnej dla przedsiębiorców „starej” linii orzeczniczej. 

Z powyższych względów, rozpoczęcie sprzedaży alkoholu przez Internet nadal jest decyzją obarczoną ryzykiem cofnięcia zezwolenia. Pełną legalność sprzedaży alkoholu w takim modelu może zapewnić jedynie jego wyraźne uregulowane przez ustawodawcę. 

Jak jednak pokazuje praktyka, organy samorządowe z reguły respektują orzeczenie NSA i nie „ścigają” internetowych sprzedawców napojów alkoholowych.

Co powinien zawierać regulamin internetowego sklepu z alkoholem?

Przedsiębiorca będący stroną omawianego postępowania przed NSA, „wygrał” swoją sprawę w dużej mierze dzięki dobrze napisanemu regulaminowi sklepu internetowego. Jeżeli zatem planujesz rozpocząć sprzedaż alkoholu przez Internet, odpowiedni regulamin ma kluczowe znaczenie dla zabezpieczenia Twojej działalności. 

Poza określeniem ogólnych warunków i zasad sprzedaży alkoholu, regulamin internetowego sklepu powinien:

• wskazywać dokładny adres stacjonarnego punktu sprzedaży detalicznej alkoholu, w którym konsument może składać zamówienia przez Internet;
• wyraźnie wskazywać, że miejscem zawierania umów sprzedaży towarów z kategorii „alkohole” jest punkt sprzedaży wskazany w zezwoleniu;
• określać, że dostawy produktów alkoholowych realizowane są na podstawie pełnomocnictw udzielanych kurierom odbierającym te produkty z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży;
• zastrzegać, że do odebrania alkoholu od kuriera konieczna jest uprzednia weryfikacja wieku klienta. Pozwoli to uniknąć sytuacji, w której przesyłkę odbierze osoba niepełnoletnia;
• dodatkowo, nic nie stoi na przeszkodzie, aby klient mógł zgodnie z regulaminem osobiście odebrać alkohol w sklepie stacjonarnym.

Potencjalne konsekwencje braku uwzględnienia powyższych postanowień w regulaminie ilustruje poniższy przykład: 

Przedsiębiorca posiadający zezwolenie na detaliczną sprzedaż alkoholu w punkcie stacjonarnym postanowił rozszerzyć swoją działalność o sprzedaż online. W przygotowanym regulaminie sklepu nie zawarł jednak postanowień, zgodnie z którymi  miejscem zawarcia umowy jest punkt stacjonarny. W konsekwencji, przedsiębiorca naraża się na cofnięcie zezwolenie z uwagi na sprzedaż alkoholu w miejscu niewymienionym w zezwoleniu.

Przeczytaj także:

• Jak napisać kompleksowy regulamin sklepu internetowego?
• Co musi zawierać umowa na wykonanie sklepu internetowego?
• RODO dla sklepu internetowego – poradnik krok po kroku dla branży e-commerce

Co sprawdzić, zanim rozpoczniesz sprzedaż alkoholu w Internecie?

Jeżeli planujesz sprzedawać napoje alkoholowe przez Internet, powinieneś sprawdzić czy posiadasz:

• ważne zezwolenie na detaliczną sprzedaż alkoholu?
• punkt sprzedaży stacjonarnej?
• prawidłowo sporządzony regulamin sklepu internetowego?

Jeżeli na którekolwiek z tych pytań odpowiedziałeś: „NIE” lub masz inne wątpliwości, skorzystaj z formularza kontaktowego i 15 minutowej bezpłatnej konsultacji!

Zdjęcie dodane przez energepic.com