Odbierz nagranie bezpłatnego webinaru
Kliknij po więcej informacji: Jak bezpiecznie korzystać z AI w swojej firmie
Odsłuchaj także podcastu w tym temacie
Ten odcinek znajdziesz także na Spotify, Apple Podcast lub w Twojej innej ulubionej aplikacji.
8 zasad bezpiecznego korzystania z AI w firmie
- Zapewnij zgodność zastosowania AI z przepisami i standardami związanymi z technologią AI;
- Wprowadź wewnętrzne regulacje, w których określisz, w jaki sposób systemy AI powinny obsługiwać i chronić dane;
- Weryfikuj zadania wykonane przez AI (mogą być wykonane błędnie);
- Edukuj swoich pracowników i współpracowników z technologii AI (promuj odpowiedzialne korzystanie z niej);
- Zaimplementuj mechanizm przeglądu i aktualizacji narzędzi AI wykorzystywanych w firmie (do ewolucji systemów sztucznej inteligencji, zmian społecznych i prawnych);
- Określ kwestie etyczne (dopuszczalne i niedopuszczalne zastosowanie AI);
- Nie generuj kodu przez AI lub nie wklejaj jego partii do tego rodzaju narzędzi w celu weryfikacji (chyba, że świadomie podejmujesz ryzyko wypływu Twojego kodu);
- Nie twórz i nie tłumacz dokumentów biznesowych przy pomocy narzędzia opartego na AI (chyba, że – jak wyżej – godzisz się na możliwość wycieku Twojej własności intelektualnej).
Potrzebujesz pomocy w stworzeniu odpowiednich zasad dla Twojej firmy i Twoich współpracowników i pracowników? Wypełnij prosty formularz kontaktowy i porozmawiajmy o polityce korzystania z AI w Twojej firmie.
Czym jest sztuczna inteligencja (AI)?
Terminu „sztuczna inteligencja” po raz pierwszy użył amerykański informatyk John McCarthy, który zdefiniował ją jako „konstruowanie maszyn, o których działaniu dałoby się powiedzieć, że są podobne do ludzkich przejawów inteligencji”.
Z bardziej technicznego punktu widzenia, AI jest dzieckiem dziedziny informatyki zajmującej się tworzeniem algorytmów uczenia maszynowego. Wbrew pozorom technologia sztucznej inteligencji już wcześniej znalazła zastosowanie na rynku finansowym, w branży tzw. deep tech, przemyśle, obszarze bezpieczeństwa publicznego czy na rynku biotechnologicznym.
Temat sztucznej inteligencji stał się obecnie niezwykle popularny w związku z wprowadzeniem na rynek szeregu narzędzi opartych o tę technologię, które udostępnione zostały dla większości mieszkańców naszej planety z dostępem do internetu.
Chat GPT i Dall-e od Open AI czy Midjurney drastycznie zdemokratyzowały dostęp do sztucznej inteligencji. Dzięki nim każdy może korzystać z AI i podnosić dzięki tej technologii swoją produktywność. Jednocześnie sztuczna inteligencja niesie ze sobą szereg zagrożeń od ryzyk związanych z rozprzestrzenianiem się nieprawdziwych informacji po zagrożenia związane z niewłaściwym przetwarzaniem danych zebranych z Internetu.
W szczególności wspomniane już wyżej narzędzia m.in. ChatGPT, które nie ograniczają się do kopiowania wcześniej stworzonych treści dostępnych w Internecie, lecz na ich podstawie tworzą własne, „autorskie” dzieła, mogą nieść spore ryzyko prawne w zakresie praw autorskich – zarówno dla obecnych jak i przyszłych twórców.
W tym artykule skupię się na wykorzystaniu dzieł stworzonych przez AI w biznesie oraz wskażę, jakie zagrożenia mogą się wiązać z taką praktyką. Jeśli chcesz świadomie korzystać z ChatGPT, bez stresu o złamanie przepisów prawa autorskiego – czytaj dalej 🙂
Czy dzieło stworzone przez AI jest utworem?
Zgodnie z polskim prawem autorskim, odpowiedź na powyższe pytanie jest jednoznaczna i brzmi: „nie”.
Wynika to przede wszystkim z faktu, że utwór podlegający ochronie na podstawie praw autorskich może stworzyć wyłącznie człowiek, co niejako automatycznie wyklucza z grona twórców sztuczną inteligencję (podobnie jak zwierzęta i siły przyrody).
Z uwagi na powyższe, dzieło stworzone przez AI z prawnego punktu widzenia jest traktowane jak np.:
- płatki śniegu,
- fantazyjne formacje skalne,
- obrazy lub zdjęcia wykonane przez zwierzęta wyposażone przez człowieka w narzędzia malarskie lub aparat fotograficzny.
Wymóg, aby twórcą utworu był człowiek, powszechnie przyjmuje się w porządkach prawnych zdecydowanej większości państw świata, choć postulaty, aby objąć ochroną prawa autorskiego wytwory sztucznej inteligencji są coraz częstszym przedmiotem debaty.
Przeczytaj więcej w artykule: ABC Utworu – czyli czym jest utwór?
Czy przysługują mi prawa autorskie do dzieła stworzonego przez sztuczną inteligencję?
Nie, gdyż jak wspomniałam wcześniej, wykorzystanie sztucznej inteligencji do wygenerowania dzieła nie prowadzi do powstania utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Z uwagi na powyższe musisz wiedzieć, że jako użytkownik korzystający z narzędzia AI, nie możesz rościć sobie do takiego dzieła ani osobistych, ani majątkowych praw autorskich.
Czy prawa autorskie do dzieła mają twórcy narzędzia AI?
Jeśli dany program komputerowy jest oparty sztucznej inteligencji, to znajduje się on pod ochroną krajowego prawa autorskiego. Ochrona ta nie rozciąga się jednak na dzieła stworzone w wyniku korzystania z niego przez jego użytkowników.
Innymi słowy, twórcy sztucznej inteligencji mogą zakazać innym podmiotom skopiowania ich programów i ich udostępniania innym użytkownikom, natomiast nie mają żadnych praw autorskich do rezultatów pracy użytkowników tych programów (twórcy narzędzia AI nie wnoszą bowiem dostatecznego wkładu twórczego w powstanie konkretnego dzieła).
Kto może korzystać z dzieła stworzonego przez sztuczną inteligencję?
Z uwagi na fakt, że dzieło wygenerowane przez AI nie jest utworem, z punktu widzenia prawa autorskiego możesz wykorzystywać je w każdym celu, w tym w celach komercyjnych (np. na potrzeby kampanii reklamowej w mediach społecznościowych).
Pamiętaj jednak, że z z uwagi na brak ochrony prawnoautorskiej, dzieło sztucznej inteligencji może być w pełni legalnie kopiowane i wykorzystywane przez inne osoby, czego nie będziesz mógł im zabronić.
Jeżeli zatem chciałbyś zapewnić sobie (albo klientowi) wyłączność na dane dzieło, musisz stworzyć je siłami własnej kreatywności (co nie wyklucza inspirowania się dziełami wygenerowanymi przez AI).
Czy sztuczna inteligencja może naruszyć cudze prawa autorskie (np. popełnić „plagiat”)?
O ile narzędzie AI nie może stworzyć własnego dzieła, to jednak może naruszyć prawa autorskie innego twórcy (czyli popełnić „plagiat”).
Należy pamiętać, że aby duży model językowy (jakim jest Chat GPT) mógł swobodnie przetwarzać język naturalny (tj. działać samodzielnie i spełniać swoje funkcje), musi wcześniej przejść proces „nauki”, co z reguły polega na analizowaniu olbrzymich ilości danych w celu wypracowania odpowiedniego mechanizmu generowania odpowiedzi (jest to tzw. proces uczenia maszynowego). Innymi słowy, AI „zapoznaje się” z już istniejącymi dziełami (tekstami, grafikami itp.) dostępnymi w Internecie, aby później móc tworzyć podobne dzieła samodzielnie.
Choć powyższy proces w założeniu ma umożliwić AI tworzenie swoich oryginalnych dzieł, to jej algorytmy (podobnie jak wszystkie wytwory człowieka) nie są doskonałe i czasem dopuszczają się „plagiatu” poprzez wygenerowanie dzieła (np. grafiki) będącej nieznaczną przeróbką dostępnego w Internecie utworu stworzonego przez człowieka.
Czym jest przeróbka będąca dziełem sztucznej inteligencji?
Biorąc pod uwagę fakt, że przeróbka będąca wytworem sztucznej inteligencji nie może zostać uznana za tzw. utwór zależny (twórcą takiego utworu może być bowiem wyłącznie człowiek), najbardziej adekwatne wydaje się przyjęcie, że taka przeróbka jest specyficznym polem eksploatacji utworu pierwotnego.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że z uwagi na nowość tego zagadnienia i brak jego jednoznacznego uregulowania, prawny status przeróbki będącej dziełem sztucznej inteligencji jest aktualnie interpretowany bardzo różnie. Ponadto, zagadnienie to nie było jeszcze przedmiotem rozstrzygnięcia polskiego sądu.
Przeczytaj też: Plagiat, inspiracja, czy opracowanie?
Jak sprawdzić, czy dane dzieło stworzone przez AI jest przeróbką?
Nie ma jednego dobrego sposobu na uchronienie się przed nielegalnym wykorzystaniem cudzych dzieł przez AI.
Paradoksalnie sprawa wygląda łatwiej w przypadku generowania obrazów. Aby uchronić się przed nieświadomym wykorzystaniem przeróbki cudzego utworu stworzonego przez AI (np. grafiki), możesz skorzystać z opcji wyszukiwania podobnych obrazów w swojej przeglądarce internetowej.
Jeżeli w wynikach wyszukiwania pojawi się obraz bardzo podobny do dzieła stworzonego przez sztuczną inteligencję, najprawdopodobniej będziesz miał do czynienia z naruszeniem praw autorskich przysługujących innej osobie.
Bardziej złożona jest kwestia wykrycia plagiatu na wygenerowanym przez AI tekście. Nie możesz mieć bowiem pewności, że content który generujesz w celu umieszczenia wpisu na LinkedIn, nie był stworzony przez kogoś innego. Jeśli temat jest popularny, to nie można wykluczyć, że algorytm ChatGPT może powtórzy czyjeś oryginalne spostrzeżenia (mechanizm ten jest zresztą podobny do opisanego przez psychologów społecznych zjawiska „kaskad informacyjnych”).
Na ten moment rynek nie dostarczył nam jeszcze odpowiednich narzędzi weryfikacji takich utworów. Z tego powodu praca z tekstami wygenerowanymi przez AI wymaga dużej dozy ostrożności. Najlepszym sposobem na uniknięcie problemów jest przyjęcie postawy umiarkowanie sceptycznej i nie przecenianie możliwości sztucznej inteligencji w tym zakresie. Z osobistych rozmów z ChatemGPT wiem, że on sam radzi weryfikację wygenerowanych przez niego informacji i podejście krytyczne. Można więc wykorzystywać sztuczną inteligencję do tworzenia tekstu, jednak niech to będzie dla nas inspiracja, a nie bezkrytyczne „kopiuj-wklej”.
A propos naruszeń praw autorskich – od razu uspokajam! Samo stworzenie przeróbki cudzego utworu (z pomocą AI lub samodzielnie) nie jest plagiatem w rozumieniu przepisów o ochronie praw autorskich, zatem jeżeli nigdzie jej nie opublikowałeś, możesz spać spokojnie. Pamiętaj jednak, że publikacja takiej przeróbki bez uzyskania odpowiedniej licencji jest już naruszeniem praw autorskich, dlatego zdecydowanie odradzam taki krok.
Czy można legalnie korzystać z przeróbki stworzonej przez AI?
Tak, ale pod warunkiem posiadania licencji udzielonej przez rzeczywistego twórcę utworu pierwotnego.
Jeżeli bowiem przyjąć interpretację, że przeróbka stworzona przez sztuczną inteligencję jest kolejnym polem eksploatacji utworu pierwotnego (co jest najbardziej ostrożnym podejściem), korzystanie z niej bez licencji będzie równoznaczne z naruszeniem praw autorskich chroniących utwór pierwotny.
Czy regulamin może ograniczać zakres korzystania z wytworu sztucznej inteligencji?
Regulamin danego narzędzia AI może zawierać postanowienia ograniczające zakres korzystania ze stworzonych za jego pomocą dzieł. Musisz bowiem wiedzieć, że korzystanie z takiego narzędzia z reguły będzie kwalifikowane jako zawarcie umowy o dostarczanie usługi cyfrowej, której warunki określa właśnie regulamin.
Powyższe oznacza, że nawet jeżeli korzystanie z dzieła AI nie narusza niczyich praw autorskich, może naruszać postanowienia regulaminu narzędzia AI.
Co grozi za naruszenie regulaminu narzędzia AI?
Naruszenie regulaminu narzędzia AI może teoretycznie skutkować nawet obowiązkiem zapłaty odszkodowania na rzecz twórcy tego narzędzia. Będzie to jednak możliwe jedynie wówczas, gdy twórca będzie w stanie udowodnić istnienie i wysokość szkody.
Z uwagi na fakt, że wykazanie powyższej szkody będzie zazwyczaj trudne, wystąpienie przez twórcę AI z roszczeniem odszkodowawczym jest na ten moment mało prawdopodobne. Ponadto, wystąpienie z takim roszczeniem wobec użytkownika narzędzia AI może skutkować dużymi problemami wizerunkowymi po stronie twórcy narzędzia.
Niezależnie od powyższego, zanim wykorzystasz dzieło stworzone przez sztuczną inteligencję, powinieneś dokładnie zapoznać z jej regulaminem.
Masz wątpliwości, w jakim zakresie możesz korzystać z treści/dzieła stworzonego za pomocą narzędzia AI? – skontaktuj się z nami!
Jakie zasady korzystania z dzieł przewidują regulaminy popularnych narzędzi AI?
Jak pokazuje praktyka, twórcy programów opartych o AI z reguły przyznają użytkownikom bardzo szerokie uprawnienia w zakresie korzystania ze stworzonych za ich pomocą dzieł.
ChatGPT i Dall-E
W przypadku narzędzi ChatGPT oraz Dall-E, ich wspólny regulamin przenosi na użytkownika wszelkie prawa do dzieł stworzonych za ich pomocą. Równocześnie, na użytkownika przechodzi także wszelka odpowiedzialność za wykorzystanie tego dzieła (w tym za jego publikację).
Midjourney
Nieco inne rozwiązanie zastosowano w regulaminie narzędzia Midjournej, w którym zakres udzielonych praw różni się od statusu użytkownika.
W przypadku użytkownika korzystającego z wersji odpłatnej, uzyskuje on wszelkie prawa do stworzonego dzieła. Jeżeli natomiast korzysta on z wersji nieodpłatnej, może korzystać z dzieła na podstawie licencji CC BY-NC 4.0.
OpenAi
Jeżeli zajrzysz do regulaminu narzędzia open.ai, odnajdziesz tam jeszcze inne rozwiązanie, polegające na przekazaniu pełni praw do dzieła do domeny publicznej (na podstawie licencji CC0 1.0). Takie przekazanie oznacza jednak, że z dzieła może w nieograniczony sposób korzystać każdy (w tym także Ty).
Podsumowanie regulaminów narzędzi ze sztuczną inteligencji
Jak mogłeś się przekonać, regulaminy popularnych programów dają użytkownikowi swobodę dysponowania dziełami stworzonymi z wykorzystaniem AI.
Pamiętaj jednak, że wraz z prawami do dzieła, administrator AI z reguły przenosi na Ciebie również wszelką odpowiedzialność za skutki jego wykorzystania.
Niezależnie, uprawnienia uzyskane na mocy regulaminu nie będą umożliwiały Ci zakazywania korzystania z wygenerowanych przez Ciebie dzieł przez inne osoby.
Podsumowanie najważniejszych informacji
Z artykułu powinieneś zapamiętać przede wszystkim, że:
- wygenerowanie dzieła za pomocą narzędzia AI nie powoduje powstania utworu w rozumieniu prawa autorskiego;
- brak przyznania ochrony prawnoautorskiej oznacza, że ani Tobie, ani twórcom narzędzia AI nie będą przysługiwały prawa wyłączne do wygenerowanego dzieła; z wygenerowanego dzieła możesz swobodnie korzystać zarówno w celach prywatnych, jaki komercyjnych. Pamiętaj jednak, że nie możesz zabronić korzystania z tego dzieła innym osobom;
- przed publikacją dzieła sztucznej inteligencji upewnij się, czy nie stanowi ono przeróbki wcześniejszego utworu;
- zanim skorzystasz z danego narzędzia AI, przeczytaj jego regulamin pod kątem ewentualnych ograniczeń w korzystaniu z wygenerowanych dzieł;
- dzieło, które wygenerujesz za pomocą narzędzia AI, nie będzie utworem.
Chcesz korzystać z AI w swojej firmie? Skorzystaj z formularza kontaktowego i umów się na niezobowiązującą rozmowę z nami 🙂
Chcesz zaimplementować AI w swojej aplikacji, czy na platformie? Przeczytaj artykuł: Jak wdrożyć AI w swojej aplikacji zgodnie z prawem? Poradnik od prawnika
Najczęściej zadawane pytania
1. Jakie prawa autorskie przysługują do dzieł stworzonych przez sztuczną inteligencję?
Dzieła stworzone przez sztuczną inteligencję nie są uznawane za utwory w rozumieniu polskiego prawa autorskiego. Nie przysługują twórcom narzędzi AI ani użytkownikom praw autorskich do takich dzieł.
2. Czy mogę korzystać z dzieł stworzonych przez narzędzia oparte na sztucznej inteligencji w celach komercyjnych?
Tak, brak ochrony prawnoautorskiej pozwala na korzystanie z dzieł stworzonych przez narzędzia AI zarówno w celach prywatnych, jak i komercyjnych. Możesz wykorzystywać je na przykład w kampaniach reklamowych w mediach społecznościowych.
3. Czy narzędzia oparte na sztucznej inteligencji mogą naruszać prawa autorskie?
Tak, istnieje możliwość, że narzędzia AI mogą naruszać prawa autorskie innych osób poprzez wygenerowanie dzieł będących przeróbkami utworów innych twórców. Istnieje ryzyko, że AI może stworzyć dzieło będące nieznaczną modyfikacją już istniejącego utworu, co może stanowić naruszenie praw autorskich.
4. Jakie są zasady korzystania z dzieł stworzonych przez narzędzia AI?
Regulaminy najpopularniejszych programów AI zwykle przyznają użytkownikom szerokie uprawnienia do korzystania z wygenerowanych dzieł. Jednocześnie określają one zasady korzystania z nich i przekazują użytkownikom odpowiedzialność za skutki wykorzystania tych dzieł.
5. Czy mogę zakazać innym osobom korzystania z dzieła stworzonego przeze mnie za pomocą narzędzia AI?
Ze względu na brak ochrony prawnoautorskiej, nie będziesz mógł zabronić innym osobom korzystania z dzieła stworzonego przez Ciebie za pomocą narzędzia AI. Dzieło sztucznej inteligencji może być legalnie kopiowane i wykorzystywane przez inne osoby.
6. Jakie są konsekwencje naruszenia regulaminu narzędzia opartego na sztucznej inteligencji?
Naruszenie regulaminu narzędzia opartego na sztucznej inteligencji może skutkować różnymi konsekwencjami, zależnie od postanowień tego regulaminu. W szczególności twórca narzędzia może mieć prawo żądać odszkodowania od użytkownika naruszającego postanowienia regulaminu. Warto jednak pamiętać, że udowodnienie szkody może być trudne i wystąpienie z roszczeniem odszkodowawczym jest mało prawdopodobne.
7. Czy mogę wykorzystać przeróbkę stworzoną przez narzędzie oparte na sztucznej inteligencji?
Wykorzystanie przeróbki stworzonej przez AI może wymagać posiadania licencji udzielonej przez rzeczywistego twórcę utworu pierwotnego. Przed korzystaniem z takiej przeróbki należy sprawdzić warunki licencji oraz ewentualne ograniczenia dotyczące jej wykorzystania.
8. Czy narzędzia oparte na sztucznej inteligencji mają regulaminy?
Tak, narzędzia oparte na sztucznej inteligencji zwykle posiadają regulaminy, które określają zasady korzystania z tych narzędzi oraz prawa i odpowiedzialności użytkowników. Dlatego przed korzystaniem z takiego narzędzia zapoznaj się z jego regulaminem.
9. Jakie są prawa twórców narzędzi opartych na sztucznej inteligencji?
Jeśli narzędzie oparte na sztucznej inteligencji jest programem komputerowym, to może podlegać ochronie praw autorskich. Jednak twórcy narzędzi nie mają praw autorskich do dzieł stworzonych przez użytkowników za pomocą tych narzędzi. Prawa autorskie do dzieł stworzonych przez narzędzia AI nie przechodzą na twórców narzędzia.
10. Jak sprawdzić, czy dane dzieło stworzone przez narzędzie AI jest przeróbką?
Aby sprawdzić, czy dana grafika wygenerowana przez AI jest przeróbką, można skorzystać z opcji wyszukiwania podobnych obrazów w przeglądarce internetowej. Jeśli pojawi się obraz bardzo podobny do dzieła stworzonego przez narzędzie sztucznej inteligencji, istnieje możliwość, że mamy do czynienia z przeróbką.
W przypadku utworów w formie tekstu, należy unikać bezkrytycznego kopiowania utworów AI.
Jednak należy pamiętać, że interpretacja prawa autorskiego dotycząca przeróbek stworzonych przez narzędzia AI jest nadal kwestią dyskusji i nie została jednoznacznie uregulowana przez polskie sądy.
11. Czy narzędzia oparte na sztucznej inteligencji mają jakieś ograniczenia w korzystaniu z wygenerowanych dzieł?
Tak, narzędzia oparte na sztucznej inteligencji mogą mieć ograniczenia w korzystaniu z wygenerowanych dzieł, które są określone w ich regulaminach. Regulamin narzędzia AI może zawierać postanowienia dotyczące zakresu korzystania z dzieł, licencji lub innych warunków użytkowania.
12. Czy mogę inspirować się dziełami stworzonymi przez narzędzia AI?
Tak, można czerpać inspirację z dzieł stworzonych przez narzędzia AI. Chociaż narzędzia AI same w sobie nie są twórcami utworów, to mogą stanowić źródło pomysłów i inspiracji dla własnych twórczych działań. Ważne jest jednak zachowanie oryginalności i unikanie bezpośredniego kopiowania dzieła wygenerowanego za pomocą sztucznej inteligencji. Jest to pocieszające o tyle, że na ten moment prawdziwie innowacyjne dzieła mogą być produktem wyłącznie ludzkiej inteligencji 🙂
13. Czy narzędzia AI są objęte ochroną prawa autorskiego?
Jeśli narzędzie AI jest programem komputerowym, to może podlegać ochronie praw autorskich na podstawie polskiego prawa. Jednak ochrona prawna nie obejmuje samych wytworów AI, takich jak generowane teksty czy grafiki, które nie są uznawane za utwory w rozumieniu prawa autorskiego.
