Jeżeli działasz w szeroko pojętej branży kreatywnej z pewnością słyszałeś o narzędziach opartych na sztucznej inteligencji (AI), umożliwiających generowanie oryginalnych tekstów lub grafik. Czy zastanawiałeś się jednak, kto właściwie ma prawa autorskie do stworzonych w ten sposób treści i do jakich celów możesz je wykorzystywać? Odpowiedzi na te i inne pytania (wraz z praktycznymi wskazówkami) znajdziesz w artykule.
Kluczowe informacje
- Treść będąca wytworem sztucznej inteligencji nie jest utworem w rozumieniu polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (podobnie jak w innych systemach prawa).
- Brak ochrony prawnoautorskiej daje Ci możliwość korzystania z dzieła wygenerowanego przez AI zarówno w celach prywatnych, jak i komercyjnych.
- Dzieło stworzone przy pomocy AI nie jest przedmiotem praw autorskich, dlatego nie będziesz mógł zakazać innym osobom korzystania z wygenerowanego przez Ciebie dzieła.
- Narzędzie AI może w wyniku błędu wygenerować dzieło będące przeróbką dzieła innego twórcy (korzystanie z takiego dzieła będzie stanowiło wówczas naruszenie praw autorskich).
- Ograniczenia w korzystaniu z dzieła stworzonego przy pomocy narzędzia AI mogą wynikać z jego regulaminu.
Potrzebujesz pomocy w zakresie korzystania z narzędzi AI? – skontaktuj się z nami lub zapisz się do naszego newslettera:
– dla agencji marketingowych letstalkmarketing.pl
– lub firm technologicznych letstalktech.pl
Czym jest AI – sztuczna inteligencja?
Terminu „sztuczna inteligencja” po raz pierwszy użył amerykański informatyk John McCarthy, który zdefiniował ją jako „konstruowanie maszyn, o których działaniu dałoby się powiedzieć, że są podobne do ludzkich przejawów inteligencji”.
Powyższa definicja dość dobrze oddaje istotę działania współczesnych narzędzi AI służących do generowania grafik lub tekstów (np. ChatGPT, Midjournej czy Dall-e), które nie ograniczają się do kopiowania wcześniej stworzonych treści dostępnych w Internecie, lecz na ich podstawie tworzą własne, „autorskie” dzieła. Ale czy na pewno „autorskie”?
Czy dzieło stworzone przez AI jest utworem?
Zgodnie z polskim prawem autorskim, odpowiedź na powyższe pytanie jest jednoznaczna i brzmi: „nie”.
Wynika to przede wszystkim z faktu, że utwór podlegający ochronie na podstawie praw autorskich może stworzyć wyłącznie człowiek, co niejako automatycznie wyklucza z grona twórców sztuczną inteligencję (podobnie jak zwierzęta i siły przyrody).
Z uwagi na powyższe, dzieło stworzone przez AI z prawnego punktu widzenia jest traktowane jak np.:
- płatki śniegu,
- fantazyjne formacje skalne,
- obrazy lub zdjęcia wykonane przez zwierzęta wyposażone przez człowieka w narzędzia malarskie lub aparat fotograficzny.
Wymóg, aby twórcą utworu był człowiek, powszechnie przyjmuje się w porządkach prawnych zdecydowanej większości państw świata, choć postulaty, aby objąć ochroną prawa autorskiego wytwory sztucznej inteligencji są coraz częstszym przedmiotem debaty.
Przeczytaj więcej w artykule: ABC Utworu – czyli czym jest utwór?
Czy przysługują mi prawa autorskie do dzieła stworzonego przez sztuczną inteligencję?
Nie, gdyż jak wspomniałam wcześniej, wygenerowanie dzieła za pomocą sztucznej inteligencji nie prowadzi do powstania utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Powyższe oznacza, że jako użytkownik korzystający z narzędzia AI, nie możesz nie możesz rościć sobie do takiego dzieła ani osobistych, ani majątkowych praw autorskich.
Czy prawa autorskie do dzieła mają twórcy narzędzia AI?
W przypadku, gdy dane narzędzie oparte na sztucznej inteligencji jest programem komputerowym, znajduje się ono pod ochroną krajowego prawa autorskiego. Ochrona ta nie rozciąga się jednak na dzieła stworzone w wyniku korzystania z tego narzędzia przez użytkowników.
Innymi słowy, twórcy sztucznej inteligencji mogą zakazać innym podmiotom skopiowania ich narzędzia i jego udostępniania użytkownikom, natomiast nie mają żadnych praw autorskich do rezultatów pracy użytkowników tego narzędzia (twórcy narzędzia nie wnoszą bowiem dostatecznego wkładu twórczego w powstanie konkretnego dzieła).
Kto może korzystać z dzieła stworzonego przez sztuczną inteligencję?
Z uwagi na fakt, że dzieło wygenerowane przez AI nie jest utworem, z punktu widzenia prawa autorskiego możesz wykorzystywać je w każdym celu, w tym w celach komercyjnych (np. na potrzeby kampanii reklamowej w mediach społecznościowych).
Pamiętaj jednak, że z z uwagi na brak ochrony prawnoautorskiej, dzieło sztucznej inteligencji może być w pełni legalnie kopiowane i wykorzystywane przez inne osoby, czego nie będziesz mógł im zabronić.
Jeżeli zatem chciałbyś zapewnić sobie (albo klientowi) wyłączność na dane dzieło, musisz stworzyć je siłami własnej kreatywności (co nie wyklucza inspirowania się dziełami wygenerowanymi przez AI).
Czy sztuczna inteligencja może naruszyć cudze prawa autorskie (np. popełnić „plagiat”)?
Wbrew pozorom, sztuczna inteligencja może naruszyć prawa autorskie innego twórcy (czyli popełnić „plagiat”). Należy bowiem pamiętać, że aby dane narzędzie AI mogło działać samodzielnie, wcześniej musi przejść proces „nauki”, co z reguły polega na analizowaniu olbrzymich ilości danych dostępnych w Internecie (w ramach tzw. uczenia maszynowego). Innymi słowy, AI „zapoznaje się” z już istniejącymi dziełami (tekstami, grafikami itp.), aby później móc tworzyć podobne dzieła samodzielnie.
Choć powyższy proces w założeniu ma umożliwić AI tworzenie swoich „autorskich” dzieł, tego rodzaju narzędzia (podobnie jak wszystkie wytwory człowieka) nie są doskonałe i czasem dopuszczają się „plagiatu” poprzez wygenerowanie dzieła (np. grafiki) będącej nieznaczną przeróbką dostępnego w Internecie utworu stworzonego przez człowieka
Czym jest przeróbka będąca dziełem sztucznej inteligencji?
Biorąc pod uwagę fakt, że przeróbka będąca wytworem sztucznej inteligencji nie może zostać uznana za tzw. utwór zależny (twórcą takiego utworu może być bowiem wyłącznie człowiek), najbardziej adekwatne wydaje się przyjęcie, że taka przeróbka jest specyficznym polem eksploatacji utworu pierwotnego.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że z uwagi na nowość tego zagadnienia i brak jego jednoznacznego uregulowania, prawny status przeróbki będącej dziełem sztucznej inteligencji jest aktualnie interpretowany bardzo różnie. Ponadto, zagadnienie to nie było jeszcze przedmiotem rozstrzygnięcia polskiego sądu.
Przeczytaj też: Plagiat, inspiracja, czy opracowanie?
Jak sprawdzić, czy dane dzieło stworzone przez AI jest przeróbką?
Aby uchronić się przed nieświadomym wykorzystaniem przeróbki wcześniejszego utworu stworzonego przez AI (np. grafiki), możesz skorzystać z opcji wyszukiwania podobnych obrazów w swojej przeglądarce internetowej.
Jeżeli w wynikach wyszukiwania pojawi się obraz bardzo podobny do dzieła stworzonego przez sztuczną inteligencję, najprawdopodobniej będziesz miał do czynienia z przeróbką.
Od razu uspokajam, że samo stworzenie przeróbki cudzego utworu (z pomocą AI lub samodzielnie) nie jest plagiatem w rozumieniu przepisów o ochronie praw autorskich, zatem jeżeli nigdzie jej nie opublikowałeś, możesz spać spokojnie. Pamiętaj jednak, że publikacja takiej przeróbki bez uzyskania odpowiedniej licencji jest już naruszeniem praw autorskich, dlatego zdecydowanie odradzam taki krok.
Czy można legalnie korzystać z przeróbki stworzonej przez AI?
Tak, ale pod warunkiem posiadania licencji udzielonej przez rzeczywistego twórcę utworu pierwotnego.
Jeżeli bowiem przyjąć interpretację, że przeróbka stworzona przez sztuczną inteligencję jest kolejnym polem eksploatacji utworu pierwotnego (co jest najbardziej ostrożnym podejściem), korzystanie z niej bez licencji będzie równoznaczne z naruszeniem praw autorskich chroniących utwór pierwotny.
Czy regulamin może ograniczać zakres korzystania z wytworu sztucznej inteligencji?
Regulamin danego narzędzia AI może zawierać postanowienia ograniczające zakres korzystania ze stworzonych za jego pomocą dzieł. Musisz bowiem wiedzieć, że korzystanie z takiego narzędzia z reguły będzie kwalifikowane jako zawarcie umowy o dostarczanie usługi cyfrowej, której warunki określa właśnie regulamin.
Powyższe oznacza, że nawet jeżeli korzystanie z dzieła AI nie narusza niczyich praw autorskich, może naruszać postanowienia regulaminu narzędzia AI.
Co grozi za naruszenie regulaminu narzędzia AI?
Naruszenie regulaminu narzędzia AI może teoretycznie skutkować nawet obowiązkiem zapłaty odszkodowania na rzecz twórcy tego narzędzia. Będzie to jednak możliwe jedynie wówczas, gdy twórca będzie w stanie udowodnić istnienie i wysokość szkody.
Z uwagi na fakt, że wykazanie powyższej szkody będzie zazwyczaj trudne, wystąpienie przez twórcę AI z roszczeniem odszkodowawczym jest na ten moment mało prawdopodobne. Ponadto, wystąpienie z takim roszczeniem wobec użytkownika narzędzia AI może skutkować dużymi problemami wizerunkowymi po stronie twórcy narzędzia.
Niezależnie od powyższego, zanim wykorzystasz dzieło stworzone przez sztuczną inteligencję, powinieneś dokładnie zapoznać z jej regulaminem.
Masz wątpliwości, w jakim zakresie możesz korzystać z utworu stworzonego za pomocą narzędzia AI? – skontaktuj się z nami!
Jakie zasady korzystania z dzieł przewidują regulaminy popularnych narzędzi AI?
Jak pokazuje praktyka, twórcy narzędzi AI z reguły przyznają użytkownikom bardzo szerokie uprawnienia w zakresie korzystania ze stworzonych za ich pomocą dzieł.
ChatGPT i Dall-E
W przypadku narzędzi ChatGPT oraz Dall-E, ich wspólny regulamin przenosi na użytkownika wszelkie prawa do dzieł stworzonych za ich pomocą. Równocześnie, na użytkownika przechodzi także wszelka odpowiedzialność za wykorzystanie tego dzieła (w tym za jego publikację).
Midjourney
Nieco inne rozwiązanie zastosowano w regulaminie narzędzia Midjournej, w którym zakres udzielonych praw różni się od statusu użytkownika.
W przypadku użytkownika korzystającego z wersji odpłatnej, uzyskuje on wszelkie prawa do stworzonego dzieła. Jeżeli natomiast korzysta on z wersji nieodpłatnej, może korzystać z dzieła na podstawie licencji CC BY-NC 4.0.
Open.ai
Jeżeli zajrzysz do regulaminu narzędzia open.ai, odnajdziesz tam jeszcze inne rozwiązanie, polegające na przekazaniu pełni praw do dzieła do domeny publicznej (na podstawie licencji CC0 1.0). Takie przekazanie oznacza jednak, że z dzieła może w nieograniczony sposób korzystać każdy (w tym także Ty).
Podsumowanie regulaminów narzędzi ze sztuczną inteligencją
Jak mogłeś się przekonać, regulaminy popularnych narzędzi AI umożliwiają użytkownikowi korzystanie ze stworzonych za ich pomocą dzieł w praktycznie każdym celu.
Pamiętaj jednak, że wraz z prawami do dzieła, administrator AI z reguły przenosi na Ciebie również wszelką odpowiedzialność za skutki jego wykorzystania.
Niezależnie, uprawnienia uzyskane na mocy regulaminu nie będą umożliwiały Ci zakazywania korzystania z wygenerowanych przez Ciebie dzieł przez inne osoby.
Podsumowanie najważniejszych informacji
Z artykułu powinieneś zapamiętać przede wszystkim, że:
- wygenerowanie dzieła za pomocą narzędzia AI nie powoduje powstania utworu w rozumieniu prawa autorskiego;
- brak przyznania ochrony prawnoautorskiej oznacza, że ani Tobie, ani twórcom narzędzia AI nie będą przysługiwały prawa wyłączne do wygenerowanego dzieła;
- z wygenerowanego dzieła możesz swobodnie korzystać zarówno w celach prywatnych, jaki komercyjnych. Pamiętaj jednak, że nie możesz zabronić korzystania z tego dzieła innym osobom;
- przed publikacją dzieła sztucznej inteligencji upewnij się, czy nie stanowi ono przeróbki wcześniejszego utworu;
- zanim skorzystasz z danego narzędzia AI, przeczytaj jego regulamin pod kątem ewentualnych ograniczeń w korzystaniu z wygenerowanych dzieł;
- dzieło, które wygenerujesz za pomocą narzędzia AI, nie będzie utworem;
Porozmawiaj z ekspertką
Stoisz przed wyzwaniem? Szukasz najlepszego rozwiązania dla swojego problemu, który opisałam w tym artykule? Sprawdź, czy jestem w stanie Ci pomóc.
Skorzystaj z formularza lub napisz bezpośrednio na mojego maila m.korol@creativa.legal
Przed wysłaniem wiadomości zapoznaj się z naszą Polityką prywatności.
Ta strona jest chroniona przez reCAPTCHA.
Mają zastosowanie Polityka prywatności oraz Regulamin serwisu Google.
