W dzisiejszych czasach każdy może pochwalić się dziesiątkami pomysłów na innowacyjne i interesujące projekty. Gorzej bywa jednak z ich realizacją – zarówno pod kątem faktycznego podejmowania działań, jak i kwestii ich finansowania. Odpowiedzią na problemy debiutujących (i nie tylko) start-upowców i twórców często okazują się, coraz popularniejsze w ostatnich czasach, serwisy crowdfundingowe.
Przed skorzystaniem z tego typu platformy, warto zapoznać się z informacjami, które mogą być przydatne przy jej użytkowaniu.
Crowdfunding – czym jest?
Idea tego typu finansowania opiera się na przedstawieniu swojego pomysłu/projektu internautom, na ogólnodostępnej platformie crowdfundingowej oraz ustalenie kwoty potrzebnej na realizację wraz z czasem trwania zbiórki.
Prezentacja, w zależności od koncepcji twórcy, może przybierać różne formy – tekstu, infografiki, zdjęć czy filmu. Najważniejsze, aby przekonała odbiorców do pomysłu i zachęciła ich do dołożenia swojej cegiełki do sfinalizowania projektu.
Co istotne, pomoc finansowa w realizacji pomysłu projektodawcy, przekłada się również na korzyści dla samego wspierającego. W zależności od wysokości wpłaconej kwoty osoba taka otrzyma określoną nagrodę – może to być imienne podziękowanie, gadżet związany z promowanym projektem bądź egzemplarz produktu – klasyczny lub wzbogacony o specjalne bonusy.
Kolejną istotną informacją, szczególnie z punktu widzenia wspierających, jest stosowanie praktyki, że pieniądze zostają pobrane z konta tylko wtedy, gdy projekt uzbiera przynajmniej 100 % określonej kwoty. Jeżeli zaś po ukończeniu kampanii okaże się, że suma nie została zebrana – wpłacona składka zostaje odblokowania i wraca do właściciela. Dzięki temu ludzie wspierający projekty na platformach crowdfundingowych mogą mieć pewność, że ich pieniądze faktycznie zostaną wykorzystane na realizację przedstawianego pomysłu na wysokim poziomie.
Wszystko brzmi zachęcająco i – jak na razie – sprawia wrażenie konstrukcji idealnej. Sprawa komplikuje się nieco, gdy przejdzie się do kwestii prawnych.
Crowdfunding – kiedy zgodny z prawem?
Zważywszy na fakt, że sama idea crowdfundingu jest dosyć innowacyjna, w polskich regulacjach prawnych próżno szukać przepisów odnoszących się wprost do tego zjawiska. Wiele obowiązujących konstrukcji można jednak, na zasadzie analogii, do crowdfundingu dopasować.
Biorąc pod uwagę stosunki, powstałe między wspierającym a projektodawcą, najczęściej wykorzystywaną konstrukcją prawną jest umowa sprzedaży oraz tzw. umowy nienazwane.
W przypadku crowdfundingu świadczeniu pieniężnemu wspierającego odpowiada świadczenie ze strony projektodawcy, najczęściej w postaci obietnicy dostarczenia wykonanego projektu bądź dodatkowej nagrody. Choć ta i kilka innych cech wskazują na podobieństwo z umową sprzedaży, to jednak należy mieć na uwadze również inne aspekty, które nie mają z nią związku.
Ze względu na brak wyraźnych relacji prawnych występujących między projektodawcą, a wspierającym (m.in. brak jasności co do odpowiedzialności za ewentualne wady produktu) mamy tu do czynienia raczej z umową nienazwaną. Wszystko zależy od rodzaju crowdfundingu.
Pisząc o regulacjach prawnych nie sposób nie wspomnieć o Ustawie o Prawach Konsumenta, regulującej kwestię sprzedaży w Internecie. Przepisy mówią o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni „od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi – od dnia jej zawarcia”, co ma swoje zastosowanie przy crowdfundingu opierającym się na przedsprzedaży bądź systemie nagrodowym.
Na tym poziomie sprawa wydaje się dosyć oczywista, jednak co, jeśli konsument, który wsparł projekt zapragnie wycofać się z umowy już po zakończeniu zbiórki, która przekroczyła zakładany próg, pozwalając tym samym na realizację projektu?
Można zastanowić się, czy nie posiłkować się wyłączeniami prawa do odstąpienia, jednakże kwestia ta nie została bezpośrednio uregulowana odgórnie, dlatego przed zaangażowaniem się w akcje crowdundingowe warto zapoznać się z zapisami regulaminów poszczególnych serwisów.
W przypadku braku precyzyjnych regulacji dotyczących pośrednictwa platformy w transakcji, konsument mógłby bowiem wystąpić z roszczeniem o zwrot wpłaty nie od projektodawcy a od serwisu, na którym odbywała się zbiórka.
Obowiązkiem jest bowiem poinformowanie klienta o prawie do odstąpienia od umowy, a brak takiego działania może prowadzić do przedłużenia terminu odstąpienia od umowy do 3 miesięcy, na korzyść konsumenta. Co więcej, ustawa mówi o zakazie egzekwowania zapłaty przed spełnieniem świadczenia przy umowie zawieranej na odległość, na której przecież cała idea crowdfundingu jest zbudowana.
Przy okazji, należy pamiętać, że – ponieważ zbiórka prowadzona jest przez Internet – crowdfunding regulowany jest również przez Ustawę o świadczeniu usług drogą elektroniczną, co wiąże się z obowiązkowym zamieszczaniu regulaminów na stronach crowdfundingowych i dokładnym przestrzeganiu przepisów, dotyczących ochrony danych osobowych.
Aspektem prawnym, który bez wątpienia dla pomysłodawcy jest najważniejszy, jest kwestia praw autorskich. Skąd twórca może mieć pewność, że publiczna prezentacja pomysłu nie poskutkuje skradzeniem go przez któregoś z odbiorców? O umowie o zachowaniu poufności, w przypadku crowdfundingu, nie ma przecież mowy. Ciężko w zasadzie mówić o jakiejkolwiek możliwości ochrony koncepcji, w związku z czym projektodawca musi po prostu bardzo ostrożnie dobierać materiały, które publikuje.
(Dalsza część artykułu poniżej.)
Newsletter, który pomoże Ci rozwinąć 
Twoją firmę technologiczną lub software house pod kątem prawnym i biznesowym.
Dołącz do społeczności właścicieli, kadry zarządzającej i managerskiej w firmach technologicznych i software house! Otrzymuj co 2 tygodnie najważniejsze informacje.
Więcej o naszym newsletterze „Let’s talk tech” przeczytasz pod linkiem: https://letstalktech.pl/
Po zapisaniu się odbierz od nas powitalnego maila z bonusami m.in. bezpłatne nagrania webinarów i szkoleń dla startupów i branży tech!
W razie problemów, napisz do nas. Sprawdź folder spam/oferty.
Aktywując przycisk pod formularzem, akceptujesz nasz Regulamin (w zakresie dotyczącym Newslettera) oraz wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści edukacyjnych, informacji o produktach i usługach kancelarii Creativa Legal Korol Szczudło adwokaci sp.p., np. o nowych artykułach, kursach on-line, czy zniżkach. Przeczytaj, w jaki sposób przetwarzamy Twoje dane osobowe w naszej Polityce prywatności.
Crowdfunding – kwestie podatkowe
Niepewność, co do tego jak traktować kwestię crowdfundingu, pojawia się również w sferze podatkowej.
W związku z brakiem bezpośrednich regulacji, podobnie jak w kwestii prawnej, podatek z crowdfundingu stosujemy zgodnie z istniejącymi konstrukcjami, dopasowując je do poszczególnych typów crowdfundingu.
Przykładowo, w przypadku braku świadczenia wzajemnego (czyli brak wynagrodzenia za wpłatę od projektodawcy, czego przykładem jest m.in. fundraising), wpłata traktowana może być jako darowizna, a co za tym idzie – obowiązek odprowadzenia od niej podatku powstaje dopiero po przekroczeniu konkretnej kwoty. Warto zaznaczyć, że kwoty wpłacane jako darowizny w ciągu 5 lat się sumują, zatem wspierający pod uwagę musi brać nie jednorazowo wpłacaną kwotę, a sumę wszystkich wpłat z ostatnich 5 lat. Warto również wspomnieć, że – mimo podobieństw – crowdfunding nie jest tożsamy ze zbiórką publiczną, zatem nie podlega regulacjom jej dotyczących.
Fundraising – czym jest?
Wspomniana wyżej zbiórka pozbawiona świadczenia gotówkowego to tak zwany fundraising, czyli inaczej mówiąc – crowdfunding dotacyjny. Od klasycznego crowdfundingu odróżnia go brak świadczenia wzajemnego. Tutaj wpłata nie jest premiowana nagrodą, ponieważ fundraising to, w większości przypadków, zbiórka pieniędzy na cele istotne społecznie i charytatywne, organizowane zazwyczaj przez organizacje pozarządowe.
Zastosowanie przepisów o darowiźnie dla crowdfundingu dotacyjnego rodzi jednak pewne konsekwencje i potencjalne zagrożenia np. obowiązek wskazanego działania, kwestie odwołania darowizny czy prawa konsumenta.
Podsumowując – crowdfunding to, z punktu widzenia twórcy, doskonała platforma do zaprezentowania swojego projektu i pozyskania środków finansowych na jego realizację, a dla wpłacającego to okazja do wsparcia ciekawych pomysłów i zakupu oryginalnych produktów.
Dodatkowo crowdfunding udziałowy
Pozostając po stronie wspierającego należałoby również wspomnieć o crowdfundingu udziałowym (equity crowdfunding), który polega nie tylko na wsparciu, ale również na inwestycji w projekt. W tym przypadku inwestor nie otrzymuje nagrody w postaci finalnego produktu, a udziały w działalności pomysłodawcy, co – w przypadku innowacyjnych pomysłów – może być strzałem w dziesiątkę. Od 21 lipca 2018 roku istnieje możliwość zbierania funduszy w ramach equity crowdfunding do 1 miliona euro – limit ten został podniesiony ze 100 tysięcy euro. Ze względu na złożoność prawną tego tematu, opiszemy możliwości jakie daje equity crowdfunding w innym artykule.
